مدرسه مسجد سید

ویژگی های ذکر شده اثر توسط مرحوم مهدوی

سال ساخت	اواخر صفویّه
آدرس	محله بیدآباد در خیابان مسجد سیّد
وضعیت:	دایر است.
علّت نام گذاری:	به نام بانی مدرسه سیّد شفتی
کد مؤلف	AUTHORCODE00453AUTHORCODE

تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی

مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند: [مهدوی:] مرحوم حجّه الاسلام سیّد محمّد باقر شفتی بیدآبادی پس از آنکه مسجد سیّد را بنا نمود و در آن حجراتی جهت سکونت طلّاب ایجاد کرد، در روی شبستان بزرگ مسجد «شرق» یک مدرس بزرگ احداث فرمود. تعداد حجرات مسجد سیّد جمعا بیست و هشت عدد می باشد و تا چند سال قبل طلبه نشین و مسکونی بود در

این اواخر به عللی طلّاب را از مسجد اخراج نمودند در مسجد چندین مکتب خانه معتبر بوده که از آن جمله:

1. مکتب ملّا محمّد تقی جزائری
2. آقا شیخ عزیز بیدآبادی
3. حاج میرزا محمّد

را باید نام برد. از مدرّسین مدرّس مسجد سیّد باید مرحوم «ملّا حسین نائینی» را نام برد.

در کتاب انساب خاندان های مردم نائین (صفحه 145) می نویسد: از علماء اتقیاء بود و در مسجد سیّد اصفهان تدریس می کرد و شبی آتش در خرمن هستی او افتاد و سوخت و وفات یافت.

مدفنش در مزار تخت فولاد اصفهان نزدیک بقعه ی آقا محمّد بیدآبادی است.

[تاریخ فرهنگ اصفهان] بنای مسجد مدرسه سیّد از بزرگترین مساجد اصفهان است که در قرن سیزدهم هجری بوسیله حجّه الاسلام سیّد محمّد باقر شفتی» (1160- 1180) از روحانیون بزرگ اصفهان و از مراجع عالیقدر شیعه در اواخر نیمه اول قرن سیزدهم هجری ساختمان آن شروع شده است و کاشی کاری آن تا پایان نیمه دوم قرن سیزدهم هجری پایان یافت بدین معنی که چون عمر حجّه الاسلام برای اتمام تزئینات آن کفایت نکرده، قسمتی به وسیله ی فرزندش و قسمتی به وسیله ی نواده اش به اتمام رسیده ولی هنوز تزئینات قسمت هایی از آن همچنان ادامه دارد.

در دو ضلع شرقی و غربی مسجد سیّد چهار مهتابی در جلوی حجرات فوقانی آن واقع شده و در حقیقت تمامی فضای بالای مسجد را محیط مدرسه و اطاقهای محل سکونت طلّاب قرار گرفته و در قسمت شرقی بر روی شبستان تالار تدریس حجّه الاسلام شفتی قرار دارد که بسیار بزرگ و به طرز جالبی است.

این بنا را می توان نمونه دیگری از آخرین بناهای «مسجد- مدرسه» دانست که در ایران ساخته شده است.

در این مدرسه برای جدا کردن فضای مدرسه از فضای مسجد که محل رفت و آمد نمازگزاران است راه حل مفیدی به کار برده اند حجره های این مدرسه حیاط هایی که سطح آنها به اندازه نیم طبقه بالاتر از حیاط اصلی هم سطح کوچه قرار دارند، جای گرفته اند.