این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
مدرسه علمیه عربان
این صفحه نیازمند تکمیل یا تصحیح است. این تکمیل شامل موارد علمی، اطلاعات به روز و یا سایر موضوعات است و شما می توانید در کامل تر شدن دانشنامه همراه ما باشید. |
| سال ساخت | صفوی |
| آدرس | کوچه بازار حسن آباد بالاتر از امامزاده احمد نرسیده به بازار مدرسه قدیمی |
| وضعیت: | تخریب شده است. |
| علّت نام گذاری: | سکنه ی مدرسه در ابتدا بیشتر طلبه های عرب بوده اند. |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00453AUTHORCODE |
تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی
مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند: [مهدوی:] در کوچه بازار حسن آباد، بالاتر از امامزاده احمد (ع) و نرسیده به بازار، مدرسه ای قدیمی قرار دارد به نام مدرسه عربان.
شاردن در سفرنامه خود (صفحه 21) می نویسد:
«بالاتر از این مقبره فراح احمد، مدرسه بزرگی است که دارای چهل اتاق می باشد و مردم به عنوان فراح آن را مدرسه حفران «عربان» می نامند.
غیر از عربها که کودن ترین و جاهل ترین طبقه ی طلّاب هستند (قضاوت غیر واقعی و ظالمانه ای است که شاردن درباره این طبقه از طلّاب نموده است) کسی در آن نمی رود.
اگرچه همانطور که زبان لاتین، زبان علمی مغرب زمین است، زبان عربی زبان علمی مشرق به شمار می رود، اما همان وضعی که به سر روستائیان آمده بر سر اعراب نیز وارد شده است». این مدرسه مانند بسیاری از مدارس دیگر این شهر در اثر عدم توجه و نداشتن موقوفات و
خالی شدن طلبه رو به ویرانی نهاده بود تا در سالهای اخیر (پس از شهریور 1320) به سعی و اهتمام حضرت آیت اللّه آقا سیّد محمّد رضا خراسانی تعمیراتی اساسی در آن به عمل آمده و تاکنون طلبه نشین می باشد.
در گذشته مدرسه کتیبه ای نداشته و یا در اثر گذشت زمان از بین رفته بود امّا در تعمیرات اخیر کتیبه ای به خط نستعلیق شامل بیست و پنج بیت شعر از مرحوم حاج میرزا حسن خان جابری انصاری در آنجا نصب گردیده است.
ضمنا آیات 35 تا 37 سوره اسری (بنی اسرائیل) در بالای آن نوشته شده و در آخر کتیبه نوشته اند:
سنه 1362 عمل سیّد حسن موسوی زاده (کاشی ساز معروف اصفهانی) در کتاب «آثار ملی اصفهان» (صفحه 481) ضمن بیان این مدرسه گوید:
شاید نام مدرسه به زبان عربها ارتباط پیدا می کرد. در هر حال چون سکنه ی آن مدرسه از طلّاب عرب بوده اند به نام مدرسه ی عربها نامیده شده است و با این فرض در ابتدای امر نام دیگری داشته که مهجور گردیده است.
زمان ساختن مدرسه یقینا مربوط به قبل از عهد صفوی نمی باشد و در مدرسه هیچگونه آثار تاریخی وجود ندارد جز آنچه شاردن نام آن را ذکر نموده است.
مرحوم جناب در «الاصفهان» (صفحه 68) طول و عرض مدرسه را 40* 40 ذرع و تعداد حجرات آنها را 22 و طلّاب ساکنین در آنجا را 9 نفر می نویسد.[۱]
تعمیرات مدرسه
مدرسه عربان در دوره پهلوی اوّل ، همانند عموم مدارس علمیّه ، متروکه و مخروبه گردید ، و پس از آن، آیت الله سیّد محمّد رضا خراسانی ، متوفّای ۱۳۹۷ قمری ، اقدام به تعمیر اساسی آن نمودند ، و جمعی از طلاّب حوزه علمیّه را در آن اسکان دادند .[۲]
مرحوم حاج میرزا حسن جابری انصاری ، أشعاری جالب درباره تعمیر مدرسه ، و مادّه تاریخ آن سروده ، بدین شرح:
ز آقای سیّد محمّد رضا
خراسانی آن آیت و مقتدا
بشد پایدار این أساس علوم
که ویران بُد ، از جهلِ أهلِ خطا
بلی ، سعی أشخاص همّت بلند
کند تازه آثار عالی بنا
چو تاریخی از جابری خواستند
که باشد به تجدید بنیان ، سزا
چو روشن شد از علم ، این مدرسه
بگو (بُد زنور محمّد رضا)
که جمله ( بُد ز نور محمّد رضا ) به حروف أبجد ۱۳۶۲ می شود ، که تاریخ تعمیر مدرسه ، به سال قمری ، می باشد .
أشعار یاد شده را ، با جمله کتبه میر سیّد خلیقی پور ۱۳۶۲ ، بر روی کتیبه ای ثبت نموده ، و نصب کرده بودند .
مدرسه عربان ، در زمان مرحوم جناب ۲۲ حجره داشته ، و مساحت آن را ۴۰ × ۴۰ ثبت کرده ، و شماره ساکنین آن را ۹ نفر ، بر شمرده است .[۳]
تجدید بنا
تجدید بنای مدرسه مرحوم آیت الله حسین خادمی، متوفّای ۱۴۰۵ قمری ، در حدود سال ۱۴۰۰ قمری ، با همکاری و اقدام مؤسّسه خیریّه مرحومَین علی و حسین همدانیان ، شروع به تجدید ساختمان مدرسه نموده ، و آن را به صورت سه طبقه در آوردند ، که در زمان حیات ایشان، اصل ساختمان تکمیل گردید، و پس از آن، زیر نظر آیت الله سید حسن فقیه امامی ، نماسازی و تکمیل امکانات آن انجام پذیرفت ، و به صورت شکوهمندی در آمده است .
مسجد قدیمی مدرسه ، در طرف شرقی، ابقاء گردیده ، و به جای حجرات قبلی ، مجموعاً ۶۵ حجره و ۹ مَدرس و یک کتابخانه و سالن مطالعه و سایر لوازم ، ساخته شده است .
در حال حاضر ، علاوه بر طلاّبی که برای تحصیل علم ، رفت و آمد دارند ، تعداد هفتاد طلبه در این مدرسه ساکن می باشند ، و درس های أصلی آنها تحت برنامه مدرسه ذو الفقار و مدارس وابسته (در دوره مقدمات و سطح متوسّط و عالی) است، و در داخل مدرسه برنامه های تربیتی و اخلاقی و مطالعات و تحقیقات و دروس جنبی، انجام می گیرد.[۴]
چهره های علمی مدرسه
- محمد جواد فریدنی
- ملا فرج الله دری
- امان الله گینکانی
- محمد علی نجفی اصفهانی (ثقة الاسلام)