مدرسه صدر خواجو

مدرسه علمیه صدرخواجواز مدار س ساخته شده در زمان قاجار یه است. موسس این مدرسه محمد حسین خان نظام الدوله صدر اعظم اصفهانی( متوفی 1239 ه.ق) سومین صدراعظم فتحعلی‌شاه است که البته ساخت آن در زمان حیات وی به پایان نرسید آغاز شد و و پسرش عبدالله خان امین الدوله ساخت این مدرسه را به پایان رساند و سپس توسط حضرت آیت الله العظمی بروجردی (ره) احیا شد. مدرسه علمیه صدرخواجو یکی از مدارس فعال و خاص اصفهان است و قرار گرفتن آن در بافت تاریخی این شهر سبب شهرت بیشتر مدرسه شده است.

ویژگی های ذکر شده اثر توسط مرحوم مهدوی

سال ساخت	اوایل حکومت قاجاریّه
آدرس	چهارباغ خواجو
وضعیت:	دایر و طلبه نشین است
علّت نام گذاری:	محل ساخت
کد مؤلف	AUTHORCODE00453AUTHORCODE

تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی

مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند: [مهدوی:]

از آثار امین الدّوله فرزند مرحوم صدر اصفهانی است که قبلا نیز نامی از او برده شد. از اوایل قرن چهاردهم هجری مدرسه خالی از سکنه و نیمه خراب گردید.

بدین جهت شهرداری آن را تصرّف نموده و با اندک تعمیری آنجا را تیمارستان قرار داد. سالها به همین کیفیّت باقی بود تا پس از پیش آمدن شهریور 1320، به همت مردم دیندار به صورت اوّلیّه برگشت و اکنون معمور و طلبه نشین است.

در کتاب: «تاریخچه ی محله خواجو» (صفحه 31) درباره ی این مدرسه می نویسد:

این مدرسه از زمان تأسیس همچنان معمور بوده تا پس از گرانی سال 1336 قمری که این ناحیه شهر از سکنه خالی گردید، مدرسه نیز بایر گردید و فقط در ایّام عاشورا و سایر ایّام سوگواری در مسجد آن مجلس روضه خوانی برپا و اقامه جماعت می شد، تا این اواخر که فی الجمله فتوری در امور طلّاب و محصّلین علوم دین حادث گردید.

بطور کلّی مدرسه و مسجد متروک شد و چون نه از طرف متولی اقدامی برای تعمیر آن صورت گرفت و نه از طرف مردم توجّهی به آن مبذول گردید، در نتیجه همه ی قسمت های آن به شکل مخروبه و اتاق ها بدون در و پنجره و بیشتر اطاق آنها نیمه خراب و صحن آن کثیف شده بود. لذا شهرداری اصفهان آنجا را تصرف نموده و تیمارستان، یعنی محل تجمّع دیوانگان قرار داد و این وضع چندین سال به طول انجامید و فقط شهرداری تعمیراتی جزئی در اتاق ها نموده که فی الجمله قابل استفاده باشد. در اساس و بنیان مشاهده می کرد که در جایی که باید علوم دینی و معارف تدریس شود و مسجدی که از نظر شریعت مطهّره، تطهیر آن واجب است در زیر دست و پای دیوانگان به چه صورتی درآمده است، ناراحت می شد تا اینکه در حدود سال 1360 قمری مردم و دولت متوجه شدند که فقط از راه تقویت روابط درسی و اعیانی است که می توان جلوی حوادث را گرفت.

بنابراین عده ای از اهل خیر و صلاح و معتمدین دور هم جمع شده و برای نجات مسجد و مدرسه از چنگ تیمارستان به فکر چاره جویی برآمده و بدین منظور اقداماتی را آغاز کردند و چون شهرداری حاضر نبود آنجا را تخلیه کند و تصرف من له الحق، بدهد دست توسل به مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت اللّه العظمی مرحوم حاج آقا حسین بروجردی (1292- 1380) (قدّس اللّه روحه الشریف) زدند و از ایشان استمداد طلبیدند و معظم له نیز دست به کار شده و در اثر توجه ایشان، دولت دستور تخلیه و تحویلش را داد.

مدرسه از طرف شهرداری به معتمدین محل تحویل داده شد، و بعدها به همّت و مردانگی جمعی از اهل خیر و صلاح و وکیل معظم له در اصفهان تعمیرات اساسی آن شروع شد و تاکنون به وضع آن رسیدگی می شود (تعمیرات مدرسه پس از تألیف کتاب نامبرده تمام شده است).

تمام حجرات و مدرس ها و مسجد تعمیر شده است و کاشی کاری گردید و فعلا از مدارس آباد و معمور می باشد که در حدود 25 نفر از طلّاب علوم دینیّه از سطح مقدماتی گرفته تا آنها که در خارج درس می خوانند، و در آن سکونت داشته و صبح و عصر جلسات مباحثه و مذاکره فقه و اصول و تفسیر و سایر معارف اسلامی در آنجا منعقد می شود و در سه وقت صبح و عصر و شب در مسجد آن اقامه جماعت می شود و این ها همه از برکات وجودی مرحوم آیت اللّه بروجردی است.

مدرسه دارای دو درب می باشد:

یکی به سمت چهارباغ خواجو

دیگری در کوچه سمت شرق بر سردر مدرسه سمت خیابان چهارباغ که عبارتی نیز بر روی کاشی خشتی آن نوشته شده است.

علمای مدرسه

1. شیخ احمد فیاض
2. سیدالعراقین
3. حاج شیخ علی قدیری کفرانی
4. شیخ محمد سالک کاشانی
5. حاج شیخ محمد تقی فشارکی
6. سید فضل الله سجادی
7. حاج شیخ یحیی هدایت شهرضایی
8. حاج محمد علی امامی بیستجانی

ثبت ملی

این مدرسه در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۷۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.