مدرسه دردشت

ویژگی های ذکر شده اثر توسط مرحوم مهدوی

سال ساخت	در عهد صفوی
آدرس	محله دردشت
وضعیت:	تخریب شده است.
علّت نام گذاری:	به جهت محله ای که در آن قرار گرفته است.
کد مؤلف	AUTHORCODE00453AUTHORCODE

تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی

مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند: [مهدوی:] در محله دردشت که از محلّات آباد اصفهان از قرن پنجم به بعد به شمار می رود، آثار مدرسه خرابه ای با دو مناره هنوز باقی است.

کاروانسرای جنب آن را به مناسبت وجود این دو مناره به نام «کاروانسرای دو مناره» می خوانند.

در اینجا مقبره ای است منسوب به سلطان بخت آغا دختر کیخسروی (خسرو خان) اینجو و زن شاه محمود می باشد.

از آثار مدرسه دردشت فقط دو مناره آن باقی مانده که در جنب مقبره سلطان بخت آغا قرار دارد. مناره های آن «مناره های سردر مدرسه دردشت» به ارتفاع هشت متر و بر روی کتیبه ای به خط بنایی موجود است. طرز بنای مقبره و گنبد سلطان بخت آغا و سردر مدرسه و مناره ها خاکی است که در آنجا ساختمانهای مفصّل و مجلّلی بوده است که در طول زمان خراب گردیده و از صورت اوّلیه خارج شده است. مدرسه ظاهرا بسیار وسیع و بزرگ و کاشی کاری بوده، لیکن فعلا غیر از یک کاروانسرای کوچک چیزی از آن باقی نیست و غیر از سنگ قبر که تاریخ 753 را بر پیشانی دارد، هیچگونه اثر تاریخی در این بنا موجود نیست.

بانی ساختمان مدرسه و بقعه ظاهرا خود سلطان بخت آغا یا شوهر او (قطب الدّین شاه محمود) می باشد.

بنابراین مدرسه از مدارس قبل از صفویّه و مربوط به قرن هشتم هجری است. مؤلف کتاب آثار ملی اصفهان (صفحه 45) احتمال داده است که این مدرسه همان مدرسه شوری باشد.

از نیمه دوم قرن هشتم هجری، دو مناره دردشت برفراز سردر بلندی با ارتفاع حدود 15 متر- که از عظمت دیرین آن حکایت می کند- قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح پشت بام بیش از هشت متر نیست.

از ترتیب استقرار ساختمان های بعد از سردر به علّت تغییرات زیادی که در وضع این ناحیه روی داده است، اطّلاعی در دست نیست و از ساختمان وسیع آن غیر از فضای مختصری که در عقب سردر واقع است؛ چیزی باقی نمانده ولی به طوری که معمّرین ساکن در اطراف این بنای تاریخی برای نگارنده نقل کرده اند تا یک قرن پیش هم اطاق های ویران اطراف مدرسه دردشت که مناره ها و سردر فعلی مدخل آن محسوب می شده، باقی بوده و تدریجا ضمیمه خانه های اطراف شده و تا یک قرن پیش به صورت تکیّه ی محلی برای اجتماع مردم محله دردشت بود.

بقعه ی فعلی از طرف ضلع شمالی راهی به داخل مدرسه داشته است که فعلا مسدود می باشد و ترتیب ساختمان بقعه در مجاورت سردر و راه داشتن آن به مدرسه، مؤیّد این مطلب است که ساختمان مناره ها و سردر فعلی مدرسه نیز از اقدامات خود سلطان بخت آغا بوده و جای تأسّف است که به علت انهدام تدریجی تارک مناره ها و از بین رفتن کتیبه ها و بالاخص ساختمان وسیع مدرسه دردشت و کتیبه سردر مدرسه که جای آن خالی است، هیچ کتیبه و لوحه ای که ساختمان این مجموعه وسیع معماری را صریح بیان کند، باقی نمانده ولی جای خوشوقتی است که سنگ نفیس آرامگاه دختر اینجو و ملکه مظفّری به یغما و تاراج نرفته و علّت آن به طوری که نگارنده تحقیق نموده است، جنبه ی قدسی این بقعه می باشد که عامّه ی مردم در قرون اخیر آن را متبرّک و مقدّس می شمرده اند، حتی امروز هم که حدود هفت قرن از تاریخ بنای آن می گذرد، مانند عموم زیارتگاه ها و اماکن مقدّسه، مردم اصفهان بر مزار ملکه ی مقتول شمع روشن می کنند.