این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تکیه فاضل سراب
 | |
| مشخصات مکان | |
|---|---|
| نام | تکیه فاضل سراب |
| نام‌های دیگر | تکیه جوباره ای |
| کشور | ایران |
| شهر | اصفهان |
| قدمت | عهد صفوی |
| بازسازی | 1382شمسی |
| کاربری | قبرستان |
تکیه فاضل سراب از جمله تکایای عهد صفوی است که بر مزار عالم فقیه ملّا محمّد بن عبدالفتاح تنکابنی معروف به فاضل سراب( متوفّی 1124ق ) در زمان سلطان حسین صفوی احداث گردید.
وجه تسمیه
این تکیه به خاطر دفن حاج ميرزا مهدى جویبــاره اى ( متوفی 1325ق) از علمــای بنام اصفهان، تكيه جوباره اى نيز ناميده می‌شود. از لحاظ تاریخی این تکیه در باغ انارستان یکی از چهارباغ دوره صفوی قرار داشته و امروزه نخستین تکیه در محدوده ی تخت فولاد است. بقعه مرحوم محمدكاظم واله (متوفی 1229ق) به صورتى ســاخته شده كه محور بقعه و هشتى آن به صورت شرقى و غربى بر محور شرقى و غربى بقعه فاضل سراب و هشتى آن منطبق است.
موقعیت جغرافیایی
اين تكيه در سمت شرق خيابان فيض و قبل از دروازه تخــت فولاد و مقابــل باغ والهيه قــرار دارد. از جنوب به تکیه ی شهشهانی و از شمال و شرق به منازل مسکونی محدود می گردد.
سبک معماری
ساختار معمارى تكيه عبارت بوده است از:
سردر ورودى و هشــتى آن كه از طرف خيابان فيض ارتباط دارد و فضاى وســيع صحن تكيه بــا ابعاد تقريبى 75×30 متــر و اتاقهــاى اطراف صحن كــه به عنوان مقابر خانوادگى بوده اســت( اتاقهاى جبهه شمالی و جبهه غربى تــا اين اواخر موجود بوده اســت) و همچنين بقعه اصلی كه در وسط صحن متمايل به جبهه غربى تكيه قرار داشته، هنوز موجود است. بنــاى بقعه موجود، از نظر معمــارى يكى از زيباترين نمونه آثار بقعه سازى اواخر دوران صفويه است.
داخل تکیه، بقعه ای آجری به شکل هشت ضلعی بنا شده است. برخلاف بقعه های دوره قاجار که توسط شبکه های آجری محصور گشته، این بقعه بر روی سکویی قرار گرفته و از هر سو توسط دهانه هایی به اطراف گشوده است. بقعه با پلان هشت ترک منظم و رواقى كم عرض دور آن، بر روى شانزده جرز ظريف به صورتى بنا گرديده كــه به نظر می‌رســد پيش بينى لازم جهت ســاخت گنبد پوش رويين نيز شده بوده، ولى يا موفق به ساخت و اتمام بنا نشــده اند يا ساخته شده و بعداً تخريب گرديده است. در هــر صورت با توجه به همزمانى ســاخت بقعه با فتنه افغان، بعيد نيســت كه موفق به ساخت پوش رويين نشده و به همين پوشش زيرين اكتفا نموده اند. گنبد این بقعه نیز از نمونه های جالب معماری بقعه های موجود در تخت فولاد است. گنبد عرقچینی بر روی یک بنای هشت ضلعی قرار دارد. گنبد موجود، گنبدى اســت بســيار كم خيز كه در داخل گريو مانندى هشت ترک ساخته شده و كليه دهانه ها نيز از قوس پنج و هفت صفوى با اســپرهاى بسيار ظريف و خوش تناســب در طرفين بهره جســته و با آجر و ملاط گچ ساخته شده است. ســازه بنا به صورتى در نظر گرفته شــده كه احتياج به هيــچ گونه كلاف كشــى چوبى در پاكارهــا نبوده و تعبيه نشده است.
ايــن بنا در اثر بى توجهــى به حفظ و مرمت آن دچار آسيب بسيار شــده است؛ از جمله بريدگى طاقهاى دور و نفوذ رطوبت به سر جرزهاى دور بنا كه به علت نصب تنبوشه سفالى به جاى ناودان سنگى است.[۱] در اطراف بقعه اتاق هایی وجود داشته که با گذشت زمان تخریب شده است. در ابتدای ورودی تکیه در سال 1382 شمسی از سوی مجموعه ی تاریخی، فرهنگی - مذهبی تخت فولاد تعمیرات اساسی انجام گرفت.[۲]
مشاهیر مدفون
- استاد حسین خطایی
- میرزا حسن آتش
پانویس
منابع
- مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.
- عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.