بابا فولاد حلوایی

بابا فولاد حلوائی(متوفی 959ق) مشهور به بابا فولاد، فرزند استاد شجاع الدین حلوایی، از عرفا و فضلای قرن دهم هجری بوده که در حق او کراماتی نوشته اند. وی براساس سنگ مزارش در محرم سال 959ق فوت نموده است. به گورستان متبرکّه و قدیمی اصفهان در جنوب رودخانه زاینده رود و در مسیر جاده شیراز، تا قرن یازدهم هجری «مزار بابا رکن الدّین» می گفته اند. اما کم کم این گورستان به «تخت گاه بابا فولاد» و سپس «تخت فولاد» معروف شده است.

معرفی

از هویت بابافولاد اطلاع زیادی در دست نیست. متن سنگ قبر وی نیز اطلاعاتی درخور درباره زندگی‌نامه وی به دست نمی دهد. همین قدر می دانیم استاد فولاد، فرزند استاد شجاع الدین، یکی از عرفای بزرگ و صاحب کرامات قرن دهم هجری و مورد احترام مردم بوده است. گورستان متبرک و قدیم اصفهان در جنوب رودخانه زاینده رود و در مسیر جاده شیراز، تا قرن یازدهم هجری به نام مزار بابارکن الدین نامیده می شده است. به نظر می رسد شخصیت والای بابافولاد و نفوذش درمردم به حدّی تأثیر گذار بود که نام روستای تازه احداث شده در جوار مزار وی در دوره صفوی، به نام روستای تخت فولاد نام گذاری می شود و حتی به مرور قبرستان بابارکن الدین نیز از این زمان در منابع به نام قبرستان تخت فولاد معروف شده است.

سید مصلح الدین مهدوی می نویسد: عده ای معتقدند که تختگاه او در این سرزمین متبرک بوده؛ به همین جهت آنجا را تختگاه بابا فولاد نامیده اند و بعدها تخت فولاد گفته اند.

وفات

وی در سال ۹۵۹ق وفات نمود. مزار او درضلع شمالی تکیه خاتون آبادی و در مجاورت ساختمان مخابرات فیض یا محل سابق غسالخانه تخت فولاد یعنی تکیه مخابرات قرارگرفته است. در این محل چندین سنگ مزار مربوط به قرن دهم هجری نیز قرار داشته، لیکن همه آنها بجز مزار بابا فولاد از بین رفته است.

سنگ مزار بابافولاد حلوایی

سنگ مزار بابا فولاد سنگی مکعب مستطیل یا صندوقی شکل است که بر سطوح جانبی سنگ هیچ گونه نقشی آفریده نشده، ولی بر سطح غربی (بالا) و شرقی (پایین) سنگ با خط ثلث بسیار زیبا سال فوت و معرفی شخص متوفی و نام سنگ تراش آن نقش شده است. بر سطح غربی یا سنگ بالایی نوشته شده:

وقف کرد قربة الی الله این سنگ را بر مزار خود استاد فولاد حلوایی ابن استاد شجاع الدین طمع کننده در لعنت خدای و نفرین رسول و ائمه المعصومین عمل العبد صدر الدین سنگ تراش.

و بر سطح شرقی یا پایین سنگ نقش شده:

تحریراً فی غرّة محرم الحرام فی سنة تسع و خمسین و تسعمائه.

بر روی سطح رویی مکعب مستطیل سنگ مزار نقش یک سرو بلند در داخل گلدانی قرار دارد که می تواند نشانۀ سر سبزی و زندگی جاوید باشد و این مجموعه داخل محرابی قرار گرفته که نقش محراب نیز خود نشان دهنده ایمان و اعتقاد شخص متوفّی است. بر بالای محراب مستطیلی قرار دارد که در حال حاضر خالی است، ولی آثاری از خط و دو قسمتی بودن مستطیل در آن وجود دارد. کل این مجموعه؛ یعنی مستطیل و محراب و سرو و گلدان با یک حاشیه گود از حاشیه خارجی سنگ جدا شده است.

حاشیه خارجی دور تا دور سنگ، مشتمل بر دوازده قاب تزیینی است که از روی نمونه های سالم از دورۀ صفوی می توان گفت که صلوات بر چهارده معصوم حک شده بود است و متأسفانه، سرنوشت همان قاب مستطیلی بر روی سطح را داشته وخطوط آن تراشیده شده و ناپدید شده است. هولستر در کتاب خود به این سنگ اشاره نمود و با مقایسه عکس و محل قرار گرفتن امروزی آن می توان گفت که سنگ از مکان اصلی خود جابجا شده است.

هنرمند حجار این سنگ صدرالدین سنگ تراش - از حجاران و سنگتراشان نامدار دوران پادشاهی شاه طهماسب- می باشد که در قرن دهم هجری در اصفهان می زیسته و در هنر حجاری مهارت فراوان داشته است. صدرالدین سنگ تراش تا سال 995ق زنده بوده و با توجه به دو اثر بر جای مانده از او روشن می شود که بیش از 36 سال به حجاری می پرداخته است.

سنگ مزار بابافولاد حلوایی در تاریخ 1382/3/10 به شماره 9070 در فهرست آثار ملی ثبت شده است

منابع

• مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.