سید محمداسماعیل خاتون آبادی

میر محمداسماعیل خاتون آبادی یکی از بزرگترین علماء و حکمای عهد صفویّه بود که در تخت فولاد مدرسه ای ساخت و خود در آن اقامت نمود و در آن به تدریس و نوشتن تفسیر بزرگ قرآن پرداخت این مدرسه بعدها به تکیه ای تبدیل شد که بسیاری از علمای خاندان خاتون آبادی در آن مدفون شدند. بنای اصلی شامل مسجد و محل تدریس و مرقد اوست.

معرفی

این مفسّر عالی قدر عصر صفوی سهم بسزایی در میراث غنی اسلام و تشیع و فرهنگ اصفهان داشته است. با این حال به دو علّت این عالم بزرگ همچنان گمنام و ناشناخته باقی مانده است.

اوّل معاصر بودن ایشان با شخصیت برجسته علّامه مجلسی، زیرا علّامه مجلسی با کار عظیم تدوین بحارالانوار و تألیف کتب پربار و سودمند به زبان فارسی شهرت علمای معاصر خود را تحت الشعاع قرار داد.

دوم آنکه آثار و نوشته های این عالم فرزانه به چاپ نرسیده و مورد پژوهش قرار نگرفته است. از این رو شایسته است که آثار وی مورد توجّه محقّقین علوم اسلامی قرار گیرد.

محدّث قمی در شرح حال سیّد محمّداسماعیل می نویسد:

«وی عالم فاضل کامل زاهد تارک دنیا بود، و در علم فقه، اصول، حدیث، تفسیر، کلام، حکمت ماهر بودو در جامع جدید عباسی در اصفهان مدرّس بود و قریب 50 سال تدریس می کرد و اخذ علم از مولی محمّدتقی مجلسی، میرزا رفیع الدین نائینی و.... نمود و در حال جلیلش نگاشته اند که در سن 70 سالگی عزلت از خلق نموده، در مدرسه ی تخت فولاد که از بنای خود ایشان است سکنی نموده، قبر خود را در حجره ای از حجرات کنده، شب ها بعد از فریضه مغرب و عشاء در میان آن قبر رفته و تهجّد در قبر گذاشته و بعد از آن از قبر بیرون می آمده و شرح اصول کافی و تفسیر قرآن می نوشت و روزها جمعی از طلّاب مستعدّ که از جمله والد سیّد نعمه اللّه بوده در خدمت ایشان بودند. عاقبت در همان جا وفات نمود و در همان قبر مدفون شد».

وفات

وی پس از وفات در همان حجره ی خود در تخت فولاد که به تکیه خاتون آبادی مشهور شد دفن گردید.

منبع

• عقیلی، احمد، تخت فولاد اصفهان، زیرنظر اصغر منتظر القائم؛ با همکاری مجموعه تاریخی فرهنگی و مذهبی تخت فولاد (دانشنامه تخت فولاد اصفهان)، چاپ دوم، اصفهان، کانون پژوهش، 1385.