محمدحسین مدرسی اسفه ای

میرزا محمّدحسین مدرسی بن ملّا حیدرعلی اسفه ای(1279ش-1402ق) شاعر طبیب دانشمند ادیب فاضل و از پزشکان قدیم که طبّ جدید نیز آموخته بود دارای طبع شعر نیز بود در اشعار "قانع" تخلّص می نمود.

معرفی

محمدحسین مدرسی در اسفه از توابع شهرضا متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود روستای «اسفه» شهرضا نزد پدر آموخت. سپس به اصفهان آمد و در مدرسه جّده نزد دایی خود عالم مجاهد آقامیر سیّد حسن مدرس به تحصیل پرداخت و پس از مهاجرت دایی خود به تهران، او نیز به تهران رفت و در مدرسه عالی سپهسالار نزد او به تلمّذ مشغول شد. امّا پس از تبعید مدرس به کاشمر، به اصفهان بازگشت.

مدتی در شهرضا و اصفهان به کسب علوم ادبی و دینی پرداخت. سپس در اصفهان نزد میرزا ابوالقاسم ناصر حکمت طب قدیم آموخت و به دریافت گواهینامه طب نایل گردید.گاهی در منزل به تدریس اصول، شرایع و اسفار می پرداخت.

از سال 1320ش به سمت طبابت در وزارت بهداری استخدام شده و در بهداری شهرضا به طبابت پرداخت.وی طبیبی دیندار و مردمی، دانشمندی وارسته و به فضائل و کمالات آراسته بود.

در سال های آخر عمر در اصفهان ساکن گردید،در ادبیات فارسی و عربی استادی مسلم بود و به عربی و فارسی شعر می سرود.

از اشعار اوست:

ای کاش شب نبود که چشمم رود به خواب		یا بود دیده ای که دهد خواب را جواب
***
هرچند خواب مردم بیدار دل نکوست		بیداری من است نکوهیده تر ز خواب
***
دنیا که نیست غیر سرابی به هوش باش		کز بهر این سراب نگیرد تو را سراب

"قانع" اشعار زیر را در شهادت دایی خود مجاهد شهید آیه اللّه سیّد حسن مدرس سروده است:

اگر چه این داهیه پر ملال		ز من گرفت طبع و حال مقال
***
دریغ و افسوس که رفت از جهان		نادره ای به زهد عدیم المثال
***
آن که نمی بود اویسش قرین		وان که نمی گشت همامش همال
***
مدرس نابغه سیّد حسن		آن حسنی خلق و حسینی خصال

وی علاقه و محبّت شدیدی نسبت به امام حسین (علیه السلام)داشت و این آخرین شعر اوست:

گر ز پیری به جهان از همه چیز افتادم		شکر جاوید که یاد تو نرفت از یادم
***
پیر و فرسوده اگر گشته ام از عمر دراز		چون جوانی به هوای تو بود فریادم
***
همه پیران به وصال تو جوان می گردند		تا کی این آتش هجران بکند بنیادم

تالیفات

1. اربعین قانع؛

2. دیوان قانع (سوانح)؛

در سال 1349ش به وسیله کتابفروشی ثقفی منتشر شده است.

3. ره آورد قانع، شرح زیارت جامعه منظوم که در اصفهان به چاپ رسیده است.

4. شجره طوبی، منظوم و منثور که در سال 1339ش در شهرضا چاپ شده است.

5. افسانه اسفه ای منظوم و مثنوی که در سال 1330ش در شهرضا چاپ شده است.

6. شرح زندگانی شهید مدرس (دائی مؤلّف) خطی؛

7. مستطرفات؛

8. توسلیات؛

9. آداب الزیاره؛

10. محرم نامه؛

11. سوانح قانع

12. فواتح قانع؛

13. منار الانوار؛

14. اختران تابان .

15. الانتقاد فی نهج الارشاد یا "نسخه نوش دارو" در نقایص مجالس ترحیم و تعزیت و مدارس تعلیم و تربیت.

این کتاب به خط سیّد علی میرطلائی شهرضایی در سال 1343ش در 140 صفحه به چاپ رسیده است. آیه اللّه شیخ محمّد رضا مهدوی شهرضایی تقریظی بر آن مرقوم داشته که در آغاز آن چاپ شده است.

وفات

این پزشک باایمان در روز 5 رجب سال 1402ق در اصفهان به سنّ قریب به 75 سالگی وفات یافت و در تکیه فاضلان واقع در تخت فولاد مدفون شد.

سنگ نوشته مزارش چنین است:

آرامگاه مرحوم حاج محمّد حسین مدرّسی اسفه فرزند مرحوم ملّا حیدر پزشک عارف و شاعر فرزانه متخلص به "قانع" که در سال 1279شمسی متولد و در عصر پنجشنبه 1361/2/9 ندای حق را لبیک گفت و از او ده جلد کتاب که اکثرا در مدح و منقبت چهارده معصوم است به یادگار مانده است.

منابع

گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، رحیم قاسمی، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.

برگرفته از: مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶.