این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما

تفاوت میان نسخه‌های «شیخ الشریعه اصفهانی»

از دانشنامه حوزه علمیه اصفهان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «بندانگشتی فتح‌الله بن محمد نمازی غروی شیرازی اصفهانی (<small>متولد۱۲۶۶ق/۱۸۵۰م ؛ متوفی۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م</small>)، ملقب به شریعت‌مدار یا شیخ الشریعة، فقیه اصولی و مجاهد قرن سیزدهم و چهاردهم هجری، رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق...» ایجاد کرد)
 
جز (درج جعبه اطلاعات عالمان)
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Mulla Fathullah Esfahani.jpg|بندانگشتی]]
{{جعبه اطلاعات عالمان|تصویر=[[پرونده:Yv,d2.jpg|300px|وسط]]|نام کامل=فتح الله نمازی غروی شیرازی اصفهانی|شهرت=شریعت مدار، شیخ الشریعه|زادروز=1266قمری|تاریخ وفات=۱۳۳۹ قمری|مدفن=حرم امیرالمومنین در یکی از غرفه های شرقی|اساتید=[[عبدالجواد مدرس خراسانی|عبدالجواد خراسانی مدرس کبیر]]، [[احمد سبزواری اصفهانی|احمد سبزواری]]، [[محمدتقی هروی حائری اصفهانی|ملا محمد تقی هروی]]، و...|شاگردان=[[سید حسین طباطبایی بروجردی]]، [[محمدعلی شاه آبادی]]، سید ابوالقاسم خویی،و...|اجازه روایت از=[[سید محمدباقر خوانساری]]، [[میرزا محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمد هاشم خوانساری]]، سید مهدی قزوینی، و...|آثار=[[أحكام الصلاة (کتاب)|احکام الصلاه]]، [[الإستصحابیة (کتاب)|قاعده طهارت]]، [[قاعدة لا ضرر (کتاب)|قاعده لاضرر]]، و...|اجتماعی=مرجع تقلید، رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق، و..|سیاسی=فعال سیاسی}}
فتح‌الله بن محمد نمازی غروی شیرازی اصفهانی (<small>متولد۱۲۶۶ق/۱۸۵۰م ؛ متوفی۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م</small>ملقب به شریعت‌مدار یا شیخ الشریعة، فقیه اصولی و مجاهد قرن سیزدهم و چهاردهم هجری،  رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق و مرجع تقلید شیعیان پس از میرزا محمدتقی شیرازی بود.
<br />


== زندگی‎نامه ==
'''فتح‌الله بن محمد نمازی غروی شیرازی اصفهانی''' (<small>متولد۱۲۶۶ق/۱۸۵۰م ؛ متوفی۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م</small>)، ملقب به '''شریعت‌مدار''' یا '''شیخ الشریعة'''، علاّمه فقیه، مجتهد اصولی، از اکابر مجتهدین و مراجع تقلید شیعه، جامع معقول و منقول، حکیم فیلسوف، فقیه رجالی مفسّر  و مجاهد قرن سیزدهم و چهاردهم هجری،  رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق بود.<br />
فتح‌الله غروی اصفهانی در ۱۲ ربیع‌الاول ۱۲۶۶ ق در اصفهان به دنیا آمد. پدرش حاج میرزا محمدجواد از خاندان معروف نمازی شیرازی و ساکن اصفهان بود. <ref>حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۱؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۸، ص۵۲؛ بامداد او را متولد شیراز ذکر کرده است. بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۶، ص۱۷۵</ref>امین در مورد علت اشتهار وی به «نمازی» نوشته که جدش، حاج محمد علی نمازی، معروف به ورع و تقوا بوده و بر اثر مداومت بر نوافل و فرائض، به نمازی مشهور شده است.<ref name=":0">حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۱؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۸ف ص۵۲.</ref> فتح‌الله غروی در شب یکشنبه ۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۹ق در نجف و در ۷۳ سالگی (بر اثر بیماری که در قیام ضدانگلیسی مردم عراق بر او غالب شد)، از دنیا رفت و در حرم امیرالمؤمنین در یکی از غرفه‌های شرقی به خاک سپرده شد.<ref name=":1">حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۶؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲؛ رک: کحاله، معجم المؤلفین، ج۸، ص۵۲؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۷؛ بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۶، ص۱۷۵.</ref> فرزندان شیخ الشریعه عبارتند از:


* شیخ محمد
==زندگی‎نامه==
* شیخ حسن
* میرزا مهدی


== تحصیلات ==
===ولادت===
شیخ فتح الله تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز نموده و پس از آن به مشهد و بعدها به نجف عزیمت کرد.<ref name=":2">امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲</ref>
فتح‌الله غروی اصفهانی در ۱۲ ربیع‌الاول ۱۲۶۶ ق مطابق 1228ش در اصفهان به دنیا آمد.  


اساتید وی در حوزه علمیه اصفهان عبارتند از:<ref name=":3">امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲؛ رک: مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۷.</ref>
===خاندان===
پدرش حاج میرزا محمدجواد از خاندان معروف نمازی شیرازی و ساکن اصفهان بود.  علت اشتهار  وی به «نمازی»  آن بوده که جدش، حاج محمد علی نمازی، معروف به ورع و تقوا بوده و بر اثر مداومت بر نوافل و فرائض، به نمازی مشهور شده است. <ref>حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۱؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۸، ص۵۲؛ بامداد او را متولد شیراز ذکر کرده است. بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۶، ص۱۷۵</ref>


* حیدر علی اصفهانی
آیت الله شریعت با یکى از نوادگان [[محمدحسین رازی ایوان کیفی حائری اصفهانی|آیت الله شیخ محمدحسین اصفهانى]] مؤلف کتاب فصول ازدواج کرده بود و حاصل این ازدواج 3 فرزند پسر بود:
* عبدالجواد خراسانی مدرس کبیر
* احمد سبزواری
* محمد صادق تنکابنی
* محمدباقر بن محمدتقی اصفهانی نجفی


شیخ فتح الله سپس به حوزه علمیه مشهد رفت. محسن امین در این رابطه می‌گوید: ''حوزه آن زمان مشهد، مملو از فضلا و طلاب بود که با حضور شیخ الشریعه درآنجا، مباحثات علمی زیادی درگرفت و برتری شیخ بر ایشان آشکار گردید''.<ref name=":2" />
*شیخ حسن: وى فرزند بزرگ شیخ الشریعه بود و در انقلاب نقش بسزایى داشت
*شیخ مهدى: او تقریرات درس پدرش را به رشته تحریر کشید و کتاب «اعلام الاعلام بمولد خیر الانام'''''»''''' از اوست.
*شیخ محمد شریعت (1283 - 1357 ق): وى در نجف به تکمیل علوم خود پرداخت. در سال 1331ش. آیت الله بروجردى او را به عنوان نماینده خود راهى اصفهان کرد. شیخ محمد پس از رحلت آیت الله بروجردى امام امت(ره) را به عنوان مرجع اعلم معرفى کرد که عده اى از علماى پاکستان هم به پیروى از ایشان امام را مرجع تقلید اعلم به مردم معرفى کردند.


پس از مشهد، در سال۱۲۹۵ یا ۱۲۹۶ ق، شیخ الشریعه به نجف رفت و در جلسات درس میرزا حبیب الله رشتی و شیخ محمدحسین فقیه کاظمی حاضر شد.<ref name=":1" />
===تحصیلات===
شیخ فتح الله تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز نموده و پس از آن به مشهد و در سال 1295ق، به حوزه نجف مهاجرت نمود و خود نیز مجلس درس مهمى تشکیل داد و دروس عالى فقه و اصول، رجال و درایه، تفسیر و علوم قرآن، فلسفه و کلام و درس خلافیات - که علت اختلاف نظریات و فتواهاى فقیه بررسى مى شد-تدریس نمود. وى به تحصیل طب و ریاضیات همت گماشته و علاوه بر فرمولها و معادلات ریاضى مطالب زیادى درباره علم پزشکى آموخته بود.<ref>پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع)، گلشن ابرار، ج1، ص470.</ref>


== تدریس ==
===اساتید===
شیخ الشریعه در همان اصفهان، تدریس خود را آغاز نمود و به تدریس اصول به شیوۀ شیخ مرتضی انصاری پرداخت. گفته شده که کلاس درس وی در مشهد و نجف هم با استقبال بسیاری مواجه گردید. <ref name=":2" />شیخ فتح‌الله در زبان علماء به شریعت مدار و شیخ الشریعة معروف شد. <ref name=":0" />از شاگردانش می‌توان به این افراد اشاره کرد:
{{چندستونه|2}}
#[[عبدالجواد مدرس خراسانی|عبدالجواد خراسانی مدرس کبیر]]
#[[احمد سبزواری اصفهانی|احمد سبزواری]]
#[[محمد صادق پیکانی|ملاّ محمّد صادق پیکانی]](تنکابنی)
#[[محمدباقر نجفی مسجدشاهی|محمدباقر بن محمدتقی اصفهانی نجفی]]
#[[محمدتقی هروی حائری اصفهانی|ملاّ محمّد تقی هروی]]
#[[حیدر صباغ لنجانی اصفهانی|ملاّ حیدرعلی صبّاغ]]
#آیت الله حاج میرزا نصرالله مدرس
#آیت الله محمد ابراهیم بروجردى
#سید مرتضى حائرى
#شیخ حسین على تویسرکانى ملایرى
#آیت الله شیخ محمد رحیم بروجردى
#آیت الله شیخ محمد حسین کاظمینى(کاظمی)
#آیت الله میرزا حبیب الله رشتى
{{پایان چندستونه}}
شیخ الشریعه از جانب برخی اساتید خود اجازه روایت دریافت کرد که عبارتند از:


* سید علی اظهر کجوی هندی م ۱۳۵۲ق. (صاحب مجله اصلاح)
#سید مهدی قزوینی
* سید عبدالهادی بن میرزا اسماعیل شیرازی
#شیخ محمد طه نجف
* سید علی قاضی طباطبایی
#[[سید محمدباقر خوانساری|سید محمد باقر خوانساری]] (صاحب روضات)
* شیخ محمد حسن بن محمد مظفر نجفی
#[[محمدهاشم بن زین العابدین خوانساری چهارسوقی|میرزا محمد هاشم خوانساری]] (برادر صاحب روضات)
* مصطفی مجتهد تبریزی
#شیخ محمد حسین کاظمی<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲؛ رک: مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۷.</ref>
* سید علی مدد نجفی
* شیخ محمدحسن نویسی
* آقا بزرگ طهرانی (که از وی اجازه روایت گرفته بود.)
* سید حسین طباطبائی بروجردی


=== '''آثار''' ===
====شاگردان====
برای شیخ الشریعه آثاری چند ذکر شده است:
از شاگردانش می‌توان به این افراد اشاره کرد:
{{چندستونه|3}}
#سید علی اظهر کجوی هندی م ۱۳۵۲ق. (صاحب مجله اصلاح)
#سید عبدالهادی بن میرزا اسماعیل شیرازی
#شیخ محمد حسن بن محمد مظفر نجفی
#سید علی قاضی طباطبایی
#مصطفی مجتهد تبریزی
#سید علی مدد نجفی
#شیخ محمدحسن نویسی
#آقا بزرگ طهرانی (که از وی اجازه روایت گرفته بود.)
#[[سید حسین طباطبایی بروجردی|سید حسین طباطبائی بروجردی]]
#آيت الله سيد محمد حجت كوه كمرى(مؤسس مدرسه حجتيه قم)
#آيت الله سيد صدر الدين صدر
#آيت الله سيد محمد تقى خوانسارى
#آيت‌الله شيخ محمدحسين سبحانى‌تبريزى‌خيابانى(م1392)
#شیخ عبدالکریم حائرى
#سید ابوالقاسم خویى
#سید ضیاءالدین عراقى
#سید شهاب الدین مرعشى نجفى
#سید محسن طباطبایى حکیم
#[[محمدعلی شاه آبادی|محمدعلى شاه آبادى]]<ref>عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ص248؛ پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع)، گلشن ابرار،ج1، 462.</ref>
{{پایان چندستونه}}


* انارة الحالک فی قرائة مَلِک و مالک
==جایگاه==
* ابانة المختار فی ارث الزوجة من ثمن العقار (محسن امین نقل کرده که آخوند خراسانی در حاشیه این کتاب اعتراضاتی را نگاشته بوده که شیخ الشریعه با رساله‌ای به نام «صیانة الابانة» بدان‌ها پاسخ گفته است.)
* رسالة فی احکام العصیر العنبی
* اصالة الصحه
* حاشیه فصول
* قاعده صدور در حکمت
* قاعده ضرر
* افاضة القدیر فی خل العصیر
* قاعده طهارت


== مقام علمی و مرجعیت ==
===جایگاه عملی===
صاحبان تراجم از جمله محسن امین، حرزالدین و مدرس تبریزی، مراتب فضل و کمال و جامعیت علمی او را ستوده و او را در علوم عقلی و نقلی، یکی از سرآمدان روزگار خویش نام برده‌اند.<ref name=":2" /> وی در سال ۱۳۱۳ق به حج مشرف شد و پس از مراجعت، بر مسند افتاء و قضای حوائج مؤمنین نشست. بسیاری از مردم در زمان حیات سید محمد کاظم یزدی و میرزا محمد تقی شیرازی به شیخ الشریعة رجوع کرده و از وی تقلید می‌کردند اما پس از درگذشت این دو عالم، شیخ الشریعه یگانه مرجع جهان تشیع شد.<ref name=":3" />
پس از وفات آیت الله میرزا حبیب الله رشتى و آیت الله شیخ محمد حسین کاظمینى شمارى از مردم از شیخ الشریعه تقلید مى کردند ولى پس از رحلت میرزا محمدتقى شیرازى، شیخ الشریعه یگانه مرجع جهان تشیع شد. او تنها به فقه و اصول(رشته اختصاصى خود)نمى پرداخت، بلكه در كنار تبحردر آن دو ، به كلام ، عقايد ، فلسفه ، تفسير ، ادبيات ، رياضيات ، طب و . . . نيز پرداخته بود ، به حدى كه در هر كدام از اين رشته ها كتاب يا رساله اى تاليف نموده بود.


محمدعلی مدرس تبریزی، او را از علمای طراز اول نامیده و در تجلیل از وی می‌نویسد:
محمدعلی مدرس تبریزی، او را از علمای طراز اول نامیده و در تجلیل از وی می‌نویسد:<blockquote>«او جامع معقول و منقول، حاوی فروع و اصول، فقیه اصولی رجالی، حکیم متکلم، ادیب مفسر اخلاقی، بالجمله در جامعیت و اشتراک در اکثر علوم عقلیه و نقلیه، از اغلب معاصرین خود ممتاز بود، بالخصوص در رجال و علوم حدیثیه و قرآنیه، گوی سبقت از دیگران ربود. علاوه بر مراتب علمیه، بسیار لطیف المحاوره بود و قوه حافظه او را از خوارق عادات و عجایب اتفاقات می‌شمارند… مقامات علمیه‌اش نزد علمای مشاهد مقدسه، مسلم و مورد تحسین شایان و تقدیر بی‌پایان بود…».<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، صص۲۰۶-۲۰۷.</ref></blockquote>


«او جامع معقول و منقول، حاوی فروع و اصول، فقیه اصولی رجالی، حکیم متکلم، ادیب مفسر اخلاقی، بالجمله در جامعیت و اشتراک در اکثر علوم عقلیه و نقلیه، از اغلب معاصرین خود ممتاز بود، بالخصوص در رجال و علوم حدیثیه و قرآنیه، گوی سبقت از دیگران ربود. علاوه بر مراتب علمیه، بسیار لطیف المحاوره بود و قوه حافظه او را از خوارق عادات و عجایب اتفاقات می‌شمارند… مقامات علمیه‌اش نزد علمای مشاهد مقدسه، مسلم و مورد تحسین شایان و تقدیر بی‌پایان بود…».<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۶-۲۰۷.</ref>
===جایگاه سیاسی===
زندگی شیخ الشریعة اصفهانی همزمان با اتفاقات سیاسی و نظامی مختلفی بود که وی در آن مسائل تاثیرگذار بود. وی علیه استعمارگران ایتالیایی در حمله به لیبی، حمله متجاوزان روس به شمال ایران و کشتار آزادی‌خواهان در ۱۳۲۹ ق/ ۱۹۱۱، حمله متفقین به عثمانی در ۱۳۳۲ ق/ ۱۹۱۴، و نیز تجاوز نیروهای انگلیسی به عراق و اشغال بصره در ۱۳۳۸ ق/ ۱۹۲۰، چندین فتوای جهاد صادر کرد که در آن‌ها مسلمانان سراسر جهان اسلام را به مقاومت در برابر استعمارگران و بیرون راندن آن‌ها از سرزمین‌های اسلامی و نفی و طرد هرگونه حاکمیت سیاسی، نظامی،‌اقتصادی و فرهنگی آنان فراخواند. نقش پررنگ وی در کنار میرزا محمدتقی شیرازی در جنبش استقلال‌طلبانه مردم عراق در تاریخ مشهود است، تا آنجا که پس از وفات میرزای شیرازی و اختیار منصب مرجعیت توسط شیخ الشریعه، عملاً رهبری انقلاب مردم در دست وی قرار گرفت. شیخ الشریعه همچون استادش، هم وظیفه نظارت بر امور و هم رابط میان رؤسای عشایر درگیر در جنگ را بر عهده داشت.<ref>رهیمی، تاریخ جنبش اسلامی در عراق (۱۹۰۰-۱۹۲۴م)، صص219-145.</ref>
<br />
==آثار==
برای شیخ الشریعه آثاری چند ذکر شده است:
{{چندستونه|2}}
#انارة الحالک فی قرائة مَلِک و مالک
#[[إبانة المختار فی إرث الزوجة من ثمر العقار بعد الأخذ بالخيار (کتاب)|ابانة المختار فی ارث الزوجة من ثمن العقار]] ( آخوند خراسانی در حاشیه این کتاب اعتراضاتی را نگاشته بوده که شیخ الشریعه با رساله‌ای به نام «صیانة الابانة» بدان‌ها پاسخ گفته است.)
#رسالة فی احکام العصیر العنبی
#[[نخبة الأزهار فی أحكام الخيار (کتاب)|نخبة الأزهار فی أحكام الخيار]]
#اصالة الصحه
#[[أحكام الصلاة (کتاب)|أحكام الصلاة]]
#حاشیه فصول
#قاعده صدور در حکمت
#[[رسالة فی تحقيق معنی البيع (کتاب)|رسالة فی تحقيق معنی البيع]]
#[[قاعدة لا ضرر (کتاب)|قاعده لا ضرر]]
#افاضة القدیر فی خل العصیر
#[[الإستصحابیة (کتاب)|قاعده طهارت]]
#قاعدة الواحد البسيط
#[[القول الصراح فی البخاری و صحيحه الجامع (کتاب)|القول الصراح فی البخاری و صحيحه الجامع]]
#[[رسالة فی تحديد الكر بالوزن و المساحة (کتاب)|رساله اى در متمم كر]]
#رساله اى در جلود سباع<ref>عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ص248.</ref>
{{پایان چندستونه}}
==وفات==
فتح‌الله غروی در شب یکشنبه ۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۹ق در نجف و در ۷۳ سالگی (بر اثر بیماری که در قیام ضدانگلیسی مردم عراق بر او غالب شد)، از دنیا رفت و در حرم امیرالمؤمنین در یکی از غرفه‌های شرقی به خاک سپرده شد.<ref name=":1">حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۶؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲؛ رک: کحاله، معجم المؤلفین، ج۸، ص۵۲؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۷؛ بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۶، ص۱۷۵.</ref>


=== '''اجازات''' ===
==پانویس==
شیخ الشریعه از جانب برخی اساتید خود اجازه روایت دریافت کرد که عبارتند از:
<references />


* سید مهدی قزوینی
==منابع==
* شیخ محمد طه نجف
* سید محمد باقر خوانساری (صاحب روضات)
* میرزا محمد هاشم خوانساری (برادر صاحب روضات)
* شیخ محمد حسین کاظمی
 
== مبارزات سیاسی ==
زندگی شیخ الشریعة اصفهانی همزمان با اتفاقات سیاسی و نظامی مختلفی بود که وی در آن مسائل تاثیرگذار بود. وی علیه استعمارگران ایتالیایی در حمله به لیبی، حمله متجاوزان روس به شمال ایران و کشتار آزادی‌خواهان در ۱۳۲۹ ق/ ۱۹۱۱، حمله متفقین به عثمانی در ۱۳۳۲ ق/ ۱۹۱۴، و نیز تجاوز نیروهای انگلیسی به عراق و اشغال بصره در ۱۳۳۸ ق/ ۱۹۲۰، چندین فتوای جهاد صادر کرد که در آن‌ها مسلمانان سراسر جهان اسلام را به مقاومت در برابر استعمارگران و بیرون راندن آن‌ها از سرزمین‌های اسلامی و نفی و طرد هرگونه حاکمیت سیاسی، نظامی،‌اقتصادی و فرهنگی آنان فراخواند. نقش پررنگ وی در کنار میرزا محمدتقی شیرازی در جنبش استقلال‌طلبانه مردم عراق در تاریخ مشهود است، تا آنجا که پس از وفات میرزای شیرازی و اختیار منصب مرجعیت توسط شیخ الشریعه، عملاً رهبری انقلاب مردم در دست وی قرار گرفت. شیخ الشریعه همچون استادش، هم وظیفه نظارت بر امور و هم رابط میان رؤسای عشایر درگیر در جنگ را بر عهده داشت.<ref>رهیمی، تاریخ جنبش اسلامی در عراق (۱۹۰۰-۱۹۲۴م)، ۱۴۵، ۱۷۵-۱۷۶، ۱۸۵، ۲۰۴، ۲۰۹-۲۱۰، ۲۱۹؛ همچنین رک: نفیسی، نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی عراق، جاهای مختلف.</ref>
 
به باور عبدالهادی حائری، جامع‌ترین و منظم‌ترین اعلامیه‌ای که آگاهی زیادی را درباره جنبش به خواننده می‌داد، اعلامیه شریعت اصفهانی بوده است که در آن به اهم اهداف استعمارگران و برنامه‌های ایشان در ایجاد شکاف و اختلاف در میان مسلمانان پرداخته بود.<ref>حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ص۱۶۵</ref>
 
== پانویس ==
<references />


== منابع ==
*عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، قم: كتابخانه آيت الله مرعشی نجفی، 1372.
*پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع)، گلشن ابرار، ج1، قم: معروف، چاپ سوم، 1385.


* امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ ق.
[[رده:علمای قرن 14]]
* بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، تهران، کتابفروشی زوار، ۱۳۶۳ش.
[[رده:مراجع تقلید]]
* حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش.
[[رده:فعالان سیاسی]]
* حرز الدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الأدباء، تعلیق محمد حسین حرز الدین، قم، کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره)، بی‌تا.
[[رده:مدفونین در حرم حضرت علی(ع)]]
* رهیمی، عبدالحلیم، تاریخ جنبش اسلامی در عراق (۱۹۰۰-۱۹۲۴م)، ترجمه جعفر دلشاد، اصفهان، چهارباغ، ۱۳۸۰ش.
* کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین،‌ دار احیاء التراث العربی، بیروت.
* مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب، تهران، انتشارات خیام، چاپ سوم، ۱۳۶۹ش.
* نفیسی، عبدالله فهد، نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی عراق، ترجمه کاظم چاپچیان، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش.

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۲۲:۵۷

Yv,d2.jpg
اطلاعات فردی و علمی
نام کاملفتح الله نمازی غروی شیرازی اصفهانی
شهرتشریعت مدار، شیخ الشریعه
زادروز1266قمری
تاریخ وفات۱۳۳۹ قمری
مدفنحرم امیرالمومنین در یکی از غرفه های شرقی
اساتیدعبدالجواد خراسانی مدرس کبیر، احمد سبزواری، ملا محمد تقی هروی، و...
شاگردانسید حسین طباطبایی بروجردی، محمدعلی شاه آبادی، سید ابوالقاسم خویی،و...
اجازه روایت ازسید محمدباقر خوانساری، میرزا محمد هاشم خوانساری، سید مهدی قزوینی، و...
آثاراحکام الصلاه، قاعده طهارت، قاعده لاضرر، و...
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیفعال سیاسی
اجتماعیمرجع تقلید، رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق، و..


فتح‌الله بن محمد نمازی غروی شیرازی اصفهانی (متولد۱۲۶۶ق/۱۸۵۰م ؛ متوفی۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م)، ملقب به شریعت‌مدار یا شیخ الشریعة، علاّمه فقیه، مجتهد اصولی، از اکابر مجتهدین و مراجع تقلید شیعه، جامع معقول و منقول، حکیم فیلسوف، فقیه رجالی مفسّر و مجاهد قرن سیزدهم و چهاردهم هجری، رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق بود.

زندگی‎نامه

ولادت

فتح‌الله غروی اصفهانی در ۱۲ ربیع‌الاول ۱۲۶۶ ق مطابق 1228ش در اصفهان به دنیا آمد.

خاندان

پدرش حاج میرزا محمدجواد از خاندان معروف نمازی شیرازی و ساکن اصفهان بود. علت اشتهار وی به «نمازی» آن بوده که جدش، حاج محمد علی نمازی، معروف به ورع و تقوا بوده و بر اثر مداومت بر نوافل و فرائض، به نمازی مشهور شده است. [۱]

آیت الله شریعت با یکى از نوادگان آیت الله شیخ محمدحسین اصفهانى مؤلف کتاب فصول ازدواج کرده بود و حاصل این ازدواج 3 فرزند پسر بود:

  • شیخ حسن: وى فرزند بزرگ شیخ الشریعه بود و در انقلاب نقش بسزایى داشت
  • شیخ مهدى: او تقریرات درس پدرش را به رشته تحریر کشید و کتاب «اعلام الاعلام بمولد خیر الانام» از اوست.
  • شیخ محمد شریعت (1283 - 1357 ق): وى در نجف به تکمیل علوم خود پرداخت. در سال 1331ش. آیت الله بروجردى او را به عنوان نماینده خود راهى اصفهان کرد. شیخ محمد پس از رحلت آیت الله بروجردى امام امت(ره) را به عنوان مرجع اعلم معرفى کرد که عده اى از علماى پاکستان هم به پیروى از ایشان امام را مرجع تقلید اعلم به مردم معرفى کردند.

تحصیلات

شیخ فتح الله تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز نموده و پس از آن به مشهد و در سال 1295ق، به حوزه نجف مهاجرت نمود و خود نیز مجلس درس مهمى تشکیل داد و دروس عالى فقه و اصول، رجال و درایه، تفسیر و علوم قرآن، فلسفه و کلام و درس خلافیات - که علت اختلاف نظریات و فتواهاى فقیه بررسى مى شد-تدریس نمود. وى به تحصیل طب و ریاضیات همت گماشته و علاوه بر فرمولها و معادلات ریاضى مطالب زیادى درباره علم پزشکى آموخته بود.[۲]

اساتید

  1. عبدالجواد خراسانی مدرس کبیر
  2. احمد سبزواری
  3. ملاّ محمّد صادق پیکانی(تنکابنی)
  4. محمدباقر بن محمدتقی اصفهانی نجفی
  5. ملاّ محمّد تقی هروی
  6. ملاّ حیدرعلی صبّاغ
  7. آیت الله حاج میرزا نصرالله مدرس
  8. آیت الله محمد ابراهیم بروجردى
  9. سید مرتضى حائرى
  10. شیخ حسین على تویسرکانى ملایرى
  11. آیت الله شیخ محمد رحیم بروجردى
  12. آیت الله شیخ محمد حسین کاظمینى(کاظمی)
  13. آیت الله میرزا حبیب الله رشتى

شیخ الشریعه از جانب برخی اساتید خود اجازه روایت دریافت کرد که عبارتند از:

  1. سید مهدی قزوینی
  2. شیخ محمد طه نجف
  3. سید محمد باقر خوانساری (صاحب روضات)
  4. میرزا محمد هاشم خوانساری (برادر صاحب روضات)
  5. شیخ محمد حسین کاظمی[۳]

شاگردان

از شاگردانش می‌توان به این افراد اشاره کرد:

  1. سید علی اظهر کجوی هندی م ۱۳۵۲ق. (صاحب مجله اصلاح)
  2. سید عبدالهادی بن میرزا اسماعیل شیرازی
  3. شیخ محمد حسن بن محمد مظفر نجفی
  4. سید علی قاضی طباطبایی
  5. مصطفی مجتهد تبریزی
  6. سید علی مدد نجفی
  7. شیخ محمدحسن نویسی
  8. آقا بزرگ طهرانی (که از وی اجازه روایت گرفته بود.)
  9. سید حسین طباطبائی بروجردی
  10. آيت الله سيد محمد حجت كوه كمرى(مؤسس مدرسه حجتيه قم)
  11. آيت الله سيد صدر الدين صدر
  12. آيت الله سيد محمد تقى خوانسارى
  13. آيت‌الله شيخ محمدحسين سبحانى‌تبريزى‌خيابانى(م1392)
  14. شیخ عبدالکریم حائرى
  15. سید ابوالقاسم خویى
  16. سید ضیاءالدین عراقى
  17. سید شهاب الدین مرعشى نجفى
  18. سید محسن طباطبایى حکیم
  19. محمدعلى شاه آبادى[۴]

جایگاه

جایگاه عملی

پس از وفات آیت الله میرزا حبیب الله رشتى و آیت الله شیخ محمد حسین کاظمینى شمارى از مردم از شیخ الشریعه تقلید مى کردند ولى پس از رحلت میرزا محمدتقى شیرازى، شیخ الشریعه یگانه مرجع جهان تشیع شد. او تنها به فقه و اصول(رشته اختصاصى خود)نمى پرداخت، بلكه در كنار تبحردر آن دو ، به كلام ، عقايد ، فلسفه ، تفسير ، ادبيات ، رياضيات ، طب و . . . نيز پرداخته بود ، به حدى كه در هر كدام از اين رشته ها كتاب يا رساله اى تاليف نموده بود.

محمدعلی مدرس تبریزی، او را از علمای طراز اول نامیده و در تجلیل از وی می‌نویسد:

«او جامع معقول و منقول، حاوی فروع و اصول، فقیه اصولی رجالی، حکیم متکلم، ادیب مفسر اخلاقی، بالجمله در جامعیت و اشتراک در اکثر علوم عقلیه و نقلیه، از اغلب معاصرین خود ممتاز بود، بالخصوص در رجال و علوم حدیثیه و قرآنیه، گوی سبقت از دیگران ربود. علاوه بر مراتب علمیه، بسیار لطیف المحاوره بود و قوه حافظه او را از خوارق عادات و عجایب اتفاقات می‌شمارند… مقامات علمیه‌اش نزد علمای مشاهد مقدسه، مسلم و مورد تحسین شایان و تقدیر بی‌پایان بود…».[۵]

جایگاه سیاسی

زندگی شیخ الشریعة اصفهانی همزمان با اتفاقات سیاسی و نظامی مختلفی بود که وی در آن مسائل تاثیرگذار بود. وی علیه استعمارگران ایتالیایی در حمله به لیبی، حمله متجاوزان روس به شمال ایران و کشتار آزادی‌خواهان در ۱۳۲۹ ق/ ۱۹۱۱، حمله متفقین به عثمانی در ۱۳۳۲ ق/ ۱۹۱۴، و نیز تجاوز نیروهای انگلیسی به عراق و اشغال بصره در ۱۳۳۸ ق/ ۱۹۲۰، چندین فتوای جهاد صادر کرد که در آن‌ها مسلمانان سراسر جهان اسلام را به مقاومت در برابر استعمارگران و بیرون راندن آن‌ها از سرزمین‌های اسلامی و نفی و طرد هرگونه حاکمیت سیاسی، نظامی،‌اقتصادی و فرهنگی آنان فراخواند. نقش پررنگ وی در کنار میرزا محمدتقی شیرازی در جنبش استقلال‌طلبانه مردم عراق در تاریخ مشهود است، تا آنجا که پس از وفات میرزای شیرازی و اختیار منصب مرجعیت توسط شیخ الشریعه، عملاً رهبری انقلاب مردم در دست وی قرار گرفت. شیخ الشریعه همچون استادش، هم وظیفه نظارت بر امور و هم رابط میان رؤسای عشایر درگیر در جنگ را بر عهده داشت.[۶]

آثار

برای شیخ الشریعه آثاری چند ذکر شده است:

  1. انارة الحالک فی قرائة مَلِک و مالک
  2. ابانة المختار فی ارث الزوجة من ثمن العقار ( آخوند خراسانی در حاشیه این کتاب اعتراضاتی را نگاشته بوده که شیخ الشریعه با رساله‌ای به نام «صیانة الابانة» بدان‌ها پاسخ گفته است.)
  3. رسالة فی احکام العصیر العنبی
  4. نخبة الأزهار فی أحكام الخيار
  5. اصالة الصحه
  6. أحكام الصلاة
  7. حاشیه فصول
  8. قاعده صدور در حکمت
  9. رسالة فی تحقيق معنی البيع
  10. قاعده لا ضرر
  11. افاضة القدیر فی خل العصیر
  12. قاعده طهارت
  13. قاعدة الواحد البسيط
  14. القول الصراح فی البخاری و صحيحه الجامع
  15. رساله اى در متمم كر
  16. رساله اى در جلود سباع[۷]

وفات

فتح‌الله غروی در شب یکشنبه ۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۹ق در نجف و در ۷۳ سالگی (بر اثر بیماری که در قیام ضدانگلیسی مردم عراق بر او غالب شد)، از دنیا رفت و در حرم امیرالمؤمنین در یکی از غرفه‌های شرقی به خاک سپرده شد.[۸]

پانویس

  1. حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۱؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۸، ص۵۲؛ بامداد او را متولد شیراز ذکر کرده است. بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۶، ص۱۷۵
  2. پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع)، گلشن ابرار، ج1، ص470.
  3. امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲؛ رک: مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۷.
  4. عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ص248؛ پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع)، گلشن ابرار،ج1، 462.
  5. مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، صص۲۰۶-۲۰۷.
  6. رهیمی، تاریخ جنبش اسلامی در عراق (۱۹۰۰-۱۹۲۴م)، صص219-145.
  7. عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه، ص248.
  8. حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۵۶؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۲؛ رک: کحاله، معجم المؤلفین، ج۸، ص۵۲؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۲۰۷؛ بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۶، ص۱۷۵.

منابع

  • عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، قم: كتابخانه آيت الله مرعشی نجفی، 1372.
  • پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع)، گلشن ابرار، ج1، قم: معروف، چاپ سوم، 1385.