محمد نواب لاهیجی

میرزا محمد نواب لاهیجی عالم فاضل محقق زاهد، از علماى بزرگوار اصفهان فرزند حکیم فقیه مفسر میرزا محمدباقر نواب لاهیجى است.

معرفی

به نوشته سید محمدعلى روضاتى: «حاجى میرزا محمد مردى عالم و بزرگوار و زاهد بوده است، خط او بسیار زیبا و کتابخانه آن مرحوم که از پدر به او رسیده بود از بهترین کتابخانه هاى آن دوران بوده ولیکن پس از فوتش از بین رفت».

میرزا محمدعلی وفا می نویسد:

«اسم شریفش میرزا محمد و بنیان فضل، به معماری بنای فکرتش مشید است. کهین فرزند ارجمند و بهین زاده آزاده، صارم نیام دانش، لیث غاب بینش، دریای حکمت، آسمان معرفت، فاضل سبحانی، عارف ربانی، بوالمجد و المفاخر، میرزا محمدباقر نواب است[...] بالجمله نواب مشارالیه، محیی رسوم آن جناب و آن بحر گوهرزا را دری خوشاب است. دفتر ایجاد را فرد انتخاب و دیوان آفرینش را عنوان هر باب است.

با عامه فضلا و کافه حکما، در اسرار مکتومه و خفایای امور، محروم و به اعتقاد کاتب، سرحلقة ارواح مکرم است. با سرکار شرایع شعار، قوام الملة و الدین. نظام الشریع المتین، افتخار زمان و فخر زمین،آزادزاده آزادزاد والانژاد، میرزا زین العابدین- اطال الله بقائه مادام الشهور و السنین- مقام خلوص عقیدتش تا جایی است که لحظه ای از محضر مبارکش را انیس محفل و جلیس منزل است و به شرف حضور لازم-السرورش، متواصل.

از آن جا که مرحوم مغفور را به سرکار شرایع مدار قدوة الایام مقتدی الانام- متع الله بدوامه الاسلام- خلوص عقیدت بلانهایت بود، مشارالیه به سنت سنیه پدر بزرگوار افتدا نموده، همواره در مدایح سرکار شرایع مدار مقتدی الانام، قصاید رنگین، موزون و معروض آورد. الحق اشعارش در کمال فصاحت و افکارش را نهایت ملاحت است».

وی داراى دو پسر بود. یکی از فرزندانش میرزا محمدباقر که در واقعه پدر مبتلا به فلج شد و پس از قریب 80 سال عمر وفات یافت و در نزدیکى پدر مدفون گردید. وى در زمان حیات مورد احترام علما و حکام بوده و پیوسته از او در خانه اش دیدن مى کرده اند. فرزندش حاج میرزا محمدابراهیم نواب از علماى جلیل القدر و ستوده خصال زمان که در اول ماه صفر سال 1366ق فوت نمود و در لسان الارض مدفون گردید.

آثار

از آثار وی به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• «شرح الفصل فى حقیقة عالم الوصل»، که شرح فصل اول رساله «درر المکنوزه» حاجى میرزا آقاسى در علم توحید است
• «حکمة الیمانى» که شرح فصل دوم رساله «دررالمکنوزه» در توحید ذات و صفات است
• «اسرار القلوب فى اوصاف المحبوب»
• تفسیر آیه «و بشر الذین آمنوا...» تألیف 1263 و به آقاسى اهدا شده است.
• «المنازلات الشارقات فى اسرارالصلاة»
• رسالة «شرح فصل اول از ده فصل کلمات مرموزه» در عرفان.

وفات

میرزا محمد نواب که از علماى جلیل القدر و محترم اصفهان بود، در سفر معروف سید اسدالله شفتى به تهران همراه او بوده و در اثر صدماتى که از مأمورین دولت در آن سفر بر او وارد شد، بیمار گشت و به سبب آن صدمات در سال 1266ق وفات نموده و در لسان الارض نزدیک قبر یوشع نبى مدفون گردید. بر روى سنگ مرمر بزرگ مزار او این اشعار نقش بوده که اکنون به کلى از بین رفته است:

آه و افسوس کز جفاى سپهر		از جهان اهل فضل و ایمان رفت
عالم و عارف آن خلاصة ناس		سوى دارالسلام رضوان رفت
با تن خسته و دل مجروح		شایق حق شد و ز دوران رفت
حاجى میرزا محمد نواب		در ریاض جنان شتابان رفت

منبع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد،زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج3، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1392.