این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
محمدعلی فروغی
میرزا محمّدعلی خان فروغی ملقّب به ذکاء الملک ثانی فرزند میرزا محمّدحسین خان ادیب ذکاء الملک فروغی بن میرزا محمّدمهدی ارباب اصفهانی، از نویسندگان معروف و فضلاء مشهور سیاستمداران و وزراء عصر حاضر است.
این صفحه نیازمند تکمیل یا تصحیح است. این تکمیل شامل موارد علمی، اطلاعات به روز و یا سایر موضوعات است و شما می توانید در کامل تر شدن دانشنامه همراه ما باشید. |
معرفی
در 22 جمادی الثّانیه 1294ق در تهران متولّد شد. او پس از تحصیلات مقدماتی به فراگیری طب در مدرسه دارالفنون مشغول شد ولی آن را رها کرده و به مطالعه کتب تاریخ و ادبیات و فلسفه پرداخت.
او در سال های آخر سلطنت ناصرالدّین شاه به مترجمی در وزارت انطباعات مشغول شد. سپس در مدارس دارالفنون، علمیه و ادب به تدریس تاریخ، فیزیک و زبان فرانسه مشغول شد.
هنگامی که پدرش رئیس مدرسه علوم سیاسی بود، او نیز در آنجا تدریس می کرد و پس از فوت پدر، به ریاست آن مدرسه منصوب شد.
او در دور دوم مجلس شورای ملّی از تهران به عنوان نماینده به مجلس راه یافت و در دوره سوم نیز به نمایندگی انتخاب شد امّا به دعوت صمصام السّلطنه، وزارت مالیه را در کابینه او پذیرفت. پس از آن تا پایان حکومت قاجاریه به عنوان رئیس دیوان عالی تمیز، وزیر عدلیه، وزیر خارجه و وزیر مالیه در کابینه های عصر مشروطیت به کار پرداخت.
پس از به سلطنت رسیدن رضاخان پهلوی در سال 1304 او نخست وزیر شد و یک سال بعد برکنار شده و به عنوان وزیر جنگ، سفیر کبرای ایران در ترکیه، وزیر اقتصاد و وزیر خارجه در کابینه های بعدی حضور یافت. او بار دیگر از سال 1312 تا 1314ش نخست وزیر شد و پس از آن به دستور رضاشاه عزل و خانه نشین شد.
پس از شروع جنگ جهانی دوم و نقض بی طرفی ایران توسط متفقین و اشغال ایران، با وساطت انگلیسی ها فروغی مأمور تشکیل دولت، اخذ استعفا از رضاشاه و انتقال سلطنت به پسرش محمّدرضا پهلوی شد که آن را به انجام رساند و چند ماه بعد از نخست وزیری استعفا داد.
او نمونه کامل وزراء و صدور زمان های سابق چون خواجه نظام الملک و دیگران بود. در فضل و ادب، شعر و حکمت و تاریخ و ریاضی کم نظیر می بود. از اقداماتی که به همت او در دوره رضا شاه صورت گرفت.
برگزاری جشن هزاره فردوسی، تأسیس دانشگاه تهران و فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. هرچه قدر حیات علمی و ادبی فروغی و خدمات فرهنگی او مورد تکریم و احترام است، فعالیت های سیاسی او همچون حضور در لِژ فراماسونری، حضور و نقش پررنگ او در روشنفکری مروّج فرهنگ غربی و دلبستگی و جهت گیری او به نفع انگلستان، مورد انتقاد محقّقین و مورخین قرار گرفته است.
گاهی شعر می سرود ولی اشعارش بیش از پانصد بیت نیست.
آثار
کتب زیر از تألیفات و آثار اوست:
1. «آئین سخنوری» (2 جلد)
2. «اصول علم ثروت»
3. «اندیشه های دور و دراز»
4. «تاریخ ملل شرق»
5. «پیام به فرهنگستان»
6. «تاریخ رم»
7. «تاریخ مختصر ایران»
8. «تاریخ مختصر دولت روم قدیم»
9. «تاریخ شعراء»
10. «تاریخ ساسانیان»
11. «تاریخ قرن نوزده میلادی»
12. «ترجمه فن سماع طبیعی» از ابن سینا از کتاب شفا
13. «تصحیح کلیات سعدی»
14. «حکمت سقراط به قلم افلاطون» 2 جلد
15. «حقوق اساسی»
16. «سیر حکمت در اروپا» (در 3 مُجَلَّد)
17. «فهرست رجال بزرگ ممالک»
18. «مختصر شاهنامه»
19. «تصحیح رباعیات خیام» با همکاری دکتر قاسم غنی
20. «زبده حافظ»
21. «منتخب شاهنامه»
22. «علم فیزیک»
23. «چرا؟ به این جهت»
24. «یادداشت های روزانه» که سال 1388ش چاپ شده است.
25. «سیاست نامه ذکاء الملک» که سال 1389ش چاپ شده است.
وفات
و در آذرماه 1321ش مطابق با 18 ذیقعده سال 1361ق در سن 67 سالگی از دنیا رفت و در مزار ابن بابویه در شهرری مدفون شد.
مادّه تاریخ فوتش را استاد همایی (سنا) چنین گفته است:
پانویس
- ↑ دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، صص 838 و 839؛ تذکره شعرای معاصر اصفهان، صص 359-361؛ رجال عصر مشروطیّت، صص 49 و 50؛ شرح حال رجال ایران، ج3، صص 450 و 451؛ القاب رجال دوره قاجاریه، ص67؛ مؤلّفین کتب چاپی، ج4، صص 334-338؛ نادره کاران، صص 33 و 34؛ فرهنگ معین، ج6، ص135؛ صدر التّواریخ، ص100.
- ↑ مصلح الدین مهدوی، اعلام اصفهان، ج 4 ، ص 772- 774.
منبع
- مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان، ۱۳۸۶.