این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
علی بن جمشید نوری مازندرانی
آخوند ملاّ علی بن جمشید نوری مازندرانی، فیلسوف فقیه و حکیم ادیب و شاعر. از متدیّنین حکمای اسلام و متشرعین فلاسفه است.
معرفی
در شهر «نور» مازندران متولّد شده و مقدمات علوم را در مازندران و قزوین نزد آقا سیّد حسن قزوینی به خوبی فرا گرفته، سپس جهت تکمیل علوم خویش به اصفهان مهاجرت نموده و در این شهر نزد مرحوم آقا محمّد بیدآبادی و آقا میرزا ابوالقاسم مدرس خاتون آبادی و ملاّ محمّدابراهیم جدلی ادامه داد و ضمنا در خدمت درویش عبدالمجید طالقانی خط شکسته را مشق کرد. همچنین در کنار تحصیل به عبادت و تزکیه نفس مشغول بود.
بالجمله مرحوم نوری پس از وصول به مقامات عالیه علم و حکمت به تدریس و تصنیف پرداخت و حدود 70 سال به تدریس کتب فلسفی خصوصا «شوارق»، «مشاعر«: «اسفار» و «شواهد الرّبوبیه» مشغول بود و در آن علم شهرت و عنوانی یافت، به طوری که تدریس فلسفه و حکمت خصوصا آثار ملاّ صدرا در زمان او در تمام ایران به او منحصر گردید و عدّه زیادی شاگرد تربیت کرد که هرکدام حکیمی بزرگوار و فیلسوفی نامبردار شدند.
مرحوم معلم حبیب آبادی در «مکارم الآثار» نام 8 نفر از شاگردان او را ذکر نموده و نویسنده در جزوه ای مخصوص به نام سی و سه نفر از آنان اشاره نموده ام که از مشاهیر آنان می توان به: ملاّ محمّداسماعیل واحدالعین، ملاّ عبدالله زنوری، حاج ملاّ محمّدجعفر لنگرودی، حاج ملاّ هادی سبزواری و فرزند دانشمندش ملاّ محمّدحسن نوری و سیّد رضی لاریجانی اشاره کرد.
صاحب عنوان با میرزای قمی کمال صداقت و ارادت را داشته و در اصفهان به حاجی کلباسی و حاج سیّد محمّدباقر حجة الاسلام ارادت می رزیده و در مسجد میرزا باقر بیدآباد به نماز جماعت سیّد حجة الاسلام اقتدا می نموده است. وی صوفیه را تکفیر می نموده و بیش از سایر فقهاء به این امر اهتمام داشته است.
هنگامی که محمّدحسین خان مروی، مدرسه مروی را در تهران ساخت، از فتحعلی شاه تقاضا کرد ملاّ علی نوری را برای تدریس معقول در این مدرسه، دعوت کند. شاه از او دعوت کرد و او در جواب نوشت: «متجاوز از هزار محصل مشغول تحصیل هستند که چهارصد نفر از آنها (بلکه بیشتر) شایسته حضور درس این دعاگو هستند و در حوزه درس دعاگو حاضر می شوند. چنان چه به تهران بیایم، این حوزه از هم می پاشد.» شاه مجدّدا از او خواست یکی از بهترین شاگردان خود را برای تدریس در این مدرسه انتخاب کند و او ملاّ عبدالله زنوری را انتخاب کرد و فرستاد.
او حکیمی خوش ذوق بوده و گاهی غزل و رباعی می سروده و «نور» تخلّص می نموده است.
این شعر از اوست:
| از آفتاب نکوتر فروغ طلعت اوست | به حیرتم که در ایام حسن او جمهور | |
| مثل به خوبی خورشید می زند این است | یکی ز جمله غلط های در جهان مشهور |
* * *
| حقّا که علی ولیّ مطلق باشد | حقیقت او چو حقّ مطلق باشد | |
| هرکس که کند حقّ علی را انکار | از حق مگذر که منکر حق باشد[۱] |
از ملاّ علی نوری دو فرزند دانشمند به نام حاج میرزا علینقی و میرزا محمّدحسن به جای ماند.
آثار
کتب زیر از تألیفات او است:
1. «اجوبة المسائل» و آن 34 سؤال است که میرزای قمی از او نموده و او بدان ها پاسخ داده است. نسخه ضمن مجموعه شماره 1212 در کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد مقدّس موجود است.[۲] نسخه دیگری از آن که در سال 1277ق به وسیله محمّدخلیل بن محمّدحسین قائنی کتابت شده به شماره 1/899 در کتابخانه وزیری یزد موجود است.[۳]
2. «جواب سؤالات ابوالحسن بن محمّدکاظم» جاجرمی خراسانی اصفهانی، در موضوع عصمت که در یکی از کتابخانه های بروجرد موجود است.[۴]
4. «تفسیر سوره اخلاص»
5. «جواب سؤالات آقا محمّدخان قاجار»
6. «جواب المسائل العرفانیّه» که در حاشیه «کشف الفوائد» در سال 1305ق به طبع رسیده است.
7. «حاشیه بر اسفار»
8. «حاشیه شرح فوائد» حاج شیخ احمد احسائی
9. «حاشیه بر شواهد الرّبوبیه» که در هامش «شواهد الربوبیه» به طبع رسیده است.
10. «حاشیه بر مشاعر»
11. «حواشی بر اسرار الآیات»
12. حاشیه بر «شرح الاصول» ملاّ صدرا
13. «حجة الاسلام» در رد کتاب «میزان الحق» تألیف: هنری مارتین، معروف به پادری نصرانی که نسخه ای در ربیع الثانی 1232ق (در زمان حیات مؤلف) به وسیله محمّد بن محمّدجعفر حسنی کتابت شده و به شماره 76 در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.[۵] نسخه ای دیگر هم که در سال 1233ق کتابت شده به شماره 354د در کتابخانه دانشکده الهیات تهران موجود است.[۶] در کتابخانه مرعشی هم نسخه ای به شماره 1062 نگهداری می شود.[۷]
14. «دیوان اشعار»
15. «رساله در بقای روح» که پاسخ چندین پرسش است و احتمالاً همان کتاب «اجوبة المسائل» است.[۸]
16. «الرّقیمة النوریّه» درباره «وجود» که نسخه ای از آن به خط محمّد بن علینقی، در سال 1297ق در تهران کتابت شده و به شماره 1864ع در کتابخانه ملّی ایران موجود است.[۹]
17. «شرح حدیث زینب العطارة» منقول از حضرت صادق علیه السلام در «روضه کافی» نسخه ای ناقص از آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه به شماره 4/3092 و نسخه ای دیگر به شماره 1934 در کتابخانه مجلس شورای ملّی[۱۰] و نسخه دیگری که در سال 1257ق کتابت شده، به شماره 1/2010 در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم موجود است.[۱۱]
18. «شرح حدیث رأیت رجلاً» منقول از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام که ضمن مجموعه شماره 3840 در کتابخانه آیت الله مرعشی در قم موجود است.[۱۲]
وفات
وی در روز 22 رجب 1246ق به سن شیوخیت وفات یافته و سیّد حجة الاسلام بر او نماز خواند و جنازه جهت دفن به نجف اشرف نقل و در عتبه مقدّسه رواق مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در باب شیخ طوسی، مدفون گردید. [۱۳]
پانویس
- ↑ بیان المفاخر، ج1، صص 82-84؛ رجال اصفهان یا تذکرة القبور، صص 79 و 80؛ دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج1، صص 501 و 502؛ قصص العلماء، (چاپ 1380ش) ، صص 73-75، 140 و 148 و 160؛ فوائد الرضویه، ج1، ص339؛ روضات الجنّات، ج4، ص391؛ تذکره اختر، صص 211-216؛ مجمع الفصحاء، ج6، ص1033؛ شمس التّواریخ، ص31؛ طرائق الحقائق، ج3، صص 223، 224 و 506؛ تذکره حدیقة الشعراء، ج3، ص1938؛ ریاض العارفین، (چاپ 1305ق) ، صص 329 و 330؛ انوار جَلیّه: مقدّمه، ص34؛ ریحانة الادب، ج6، ص262؛ لغت نامه دهخدا: ذیل «نوری»، ص879؛ تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخّر، صص 143-160؛ تاریخ اصفهان (جابری) ، ص263؛ مکارم الآثار، ج4، صص 1264-1267؛ خدمات متقابل اسلام و ایران، صص 596 و 597؛ الاصفهان: رجال و مشاهیر، صص 590 و 591؛ رجال اصفهان (دکتر کتابی) ، ج1، صص 358-360؛ شرح حال رجال ایران، ج6، ص154؛ معجم المؤلفین، ج7، ص54؛ فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، صص 346 و 347.
- ↑ فهرست الهیات مشهد، ج2، ص247.
- ↑ فهرست وزیری، ج2، ص743.
- ↑ الذریعه، ج12، ص246.
- ↑ فهرست رضوی، ج1، (چاپ دوم) ، ص114.
- ↑ فهرست الهیات تهران، ص46.
- ↑ فهرست مرعشی، ج3، ص249.
- ↑ فهرست مرکزی دانشگاه تهران، ج10، ص1715.
- ↑ فهرست ملّی، ج10، ص449.
- ↑ فهرست مجلس، ج9، ص643.
- ↑ فهرست مرعشی، ج6، ص13.
- ↑ فهرست مرعشی، ج10، ص224.
- ↑ مصلح الدین مهدوی، اعلام اصفهان، ج 4 ، صص 483- 487.
منبع
- مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان، ۱۳۸۶.