این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
ترتيب أسانيد و رجال أسانید للشیخ الصدوق ( کتاب)
این نوشتار نیازمند جعبهٔ اطلاعات است. ممکن است بخواهید با افزودن یک جعبهٔ اطلاعات، به استانداردسازی نمایش موضوع کمک کنید. |
ترتيب أسانيد و رجال أسانيد (أو طبقات رجال) كتاب من لايحضره الفقيه و ترتيب أسانيد كتاب الأمالی للشيخ الصدوق، از آثار رجالی آیت‌الله‌العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی، کتابی است در ترتیب اسانید و رجال کتاب «من لايحضره الفقيه» شیخ صدوق و نیز ترتیب اسانید کتاب «الأمالی» ایشان.
ساختار
کتاب با مقدمه کوتاهی در معرفی آن، از محمد واعظ‌زاده خراسانی آغاز و مطالب در سه بخش، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
به‌منظور آشنایی با این اثر ارزشمند، ابتدا به‌صورت مختصر، به معرفی کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه» و ویژگی‌های آن پرداخته شده و سپس، اثر حاضر، معرفی گردیده است.
کتاب من «من‌لايحضره‌الفقيه»، یکی از مهم‌ترین منابع و جوامع حدیثی اولیه شیعه و دومین کتاب جامع از کتب اربعه است. شیخ صدوق این کتاب را تماما مبتنی بر اصول اربعمائه (منابع چهارصدگانه حدیثی که توسط شاگردان اهل‌بیت(ع) نوشته شده) به نگارش درآورد.
شیخ صدوق در این کتاب، احادیث همه ابواب فقهی را که در نظر خودش معتبر بوده و به‌عنوان منبع استنباط حکم شرعی بشمار می‌روند، آورده است و منظورش از تألیف این کتاب، به‌هیچ‌رو گردآوری یک مجموعه صرفاً حدیثی نبوده است، بلکه او با این مجموعه از احادیث، نظرات فقهی خود و مستندات روایی فتاوای خویش را تصنیف کرده است. در حقیقت او این کتاب را با سبک «فقه روایی» نوشته، نه «فقه استنباطی»
این کتاب تقریباً ششصدوشصت باب، از ابتدای مباحث طهارت تا حدود و دیات (البته نه با ترتیب کتب فقهی امروزی، بلکه با ترتیبی که خود شیخ صدوق به آن داده است) را شامل می‌شود که در مجموع چیزی حدود شش هزار حدیث را در بر دارد.
شیخ صدوق در این کتاب نزدیک به پانصد راوی و شیخ روایت دارد که در سلسله مشایخ وی واقع شده‌اند و آنها را در «مشیخه» آورده است. او در کتاب خود حدوداً چهار هزار حدیث مسند و حدود دو هزار حدیث مرسل (که برخی از رجال آن ذکر نشده است) را فراهم آورده است، اما به دلیل وجود مشیخه پایان کتاب که توسط خود شیخ تنظیم شده و شرح‌های فراوانی که توسط علمای رجال بر آن نوشته شده است، اعتبار «احادیث مرسل» آن در حد «احادیث مسند» می‌باشد؛ به‌گونه‌ای که می‌گویند: «مراسيل الصدوق كمراسيل ابن أبی عمير فی الحجية والاعتبار»؛ زیرا اشخاصی مثل ابن ابی‌عمیر از کسی جز راوی معتبر که فقط از امام معصوم(ع) روایت می‌کند، روایت نمی‌کنند؛ بنابراین در جایی که راوی را به‌طور مشخص ذکر نکرده باشند، روایتشان معتبر است.[۱]
در اثر حاضر، مؤلف به ترتیب اسانید و رجال کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»، پرداخته است. این کتاب، در سه بخش زیر تنظیم شده است:
۱.ترتیب اسانید کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»، که مؤلف با استناد بر اسناد موجود در این کتاب و تکمله این اسناد در مشیخه کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»، اسناد هریک از مشایخ شیخ صدوق در کتاب مزبور را مرتب و بر اساس حروف الفبا، تنظیم کرده است و به این وسیله، طبقه راویان موجود در اسناد این کتاب، مشخص شده‌اند. در اول هر سند، شماره مسلسل هر روایت، به‌همراه نام بابی که سند روایات از آن اخذ شده، مشخص شده است. طبقات رجال از زمان صحابیان تا شیخ صدوق، در ده طبقه گنجانیده شده است.
۲.ترتیب رجال اسانید کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»، مشتمل بر تنظیم طبقات راویان حدیث که در کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه» آورده شده؛ به این ترتیب که مؤلف با مراجعه به اسناد موجود در کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»، راوی و مروی‌عنه هر راوی را مشخص نموده است و بر این اساس، طبقه هر راوی با ذکر مشایخ و شاگردان وی مشخص گردیده است. اسامی بر اساس حروف الفبا تنظیم شده و در مقابل نام هریک از راویان، شماره طبقه وی تعیین شده است.
۳.ترتیب اسانید کتاب «الأمالی»، که مؤلف با استناد به اسناد موجود در کتاب «الأمالی»، اسناد هریک از مشایخ مرحوم صدوق به روایات موجود در این کتاب را مشخص کرده و آنها را بر اساس ترتیب حروف الفبا تنظیم و ذکر نموده است و به این وسیله، طبقه راویان موجود در اسناد این کتاب را مشخص کرده است.[۲]
وضعیت کتاب
کتاب، فاقد هرگونه فهرست و پاورقی می‌باشد.
پانویس
منابع
- مقدمه و متن کتاب.
- فلاح زیارانی، مرتضی، «بررسی کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه» و شیخ صدوق»، برگرفته از سایت رسمی مرکز تخصصی شیعه‌شناسی، جمعه 12 شهریور 1400
- بی‌نام، برگرفته از پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه «حدیث‌نت»، جمعه 12 شهریور 1400
- پایگاه اطلاع رسانی ویکی نور، تاریخ دسترسی ۷ اسفند ۱۴۰۱.