مدرسه علمیه بابا قاسم

مدرسۀ بسیار جالبی است ، که در خیابان هاتف و در کنار بقعه باباقاسم قرار گرفته است ، و با توجّه به استحکام و نوع کاشی کاری و تزئینات آن ، که از آثار تاریخی أرزشمند اصفهان به شمار می رود ، از مدارس قابل توجّه محسوب می گردد .

تأسیس مدرسه

این مدرسه در سال ۷۲۵ هجری ، برای تدریس باباقاسم ، که از عرفای مشهور قرن هشتم به شمار می رود ، ساخته شده ، و تاکنون باقی مانده است ، و تنها مدرسه ای است در اصفهان که توانسته است موجودیّت خود را در طول زمان ( از قرن هشتم تاکنون ) با حوادث گوناگون آن ، حفظ نماید .

أصل ساختمان، متعلّق به زمان تأسیس مدرسه است ، ولی کاشی کاری ها و نوشته های موجود در جاهای مختلف آن ، بعضاً متعلّق به زمان تأسیس ( که تسنّن بر اصفهان حاکم بوده ) ، و بعضی دیگر ، در ضمن تعمیراتی در دوره های بعد ، ( که تشیّع حاکم گردیده و به وجود آمده است .

مدرسه امامیه نام دیگر مدرسه باباقاسم

این مدرسه قبلاً به ملاحظه نام مُدرّس آن ، ( مدرسۀ با با قاسم ) نامیده می شده. ولی در زمان حاکمیّت مکتب امامت و ولایت بر شهر اصفهان ، به نام ( مدرسه امامیّه ) شهرت یافته است .

معماری مدرسه

مدرسه امامیّه چهار ایوان در چهار طرف ، و ۳۲ حجره دارد، که در ضمن دو طبقه ، تأسیس یافته است ، و نمای صحن با ایوان های بزرگ و کوچک و کاشی کاری ها و مُقَرنس های زیبا ، جاذبۀ خاصّی دارد، و کاشی ها و رنگ و لعاب آنها ، مخصوص است ، و مشابه آن تنها در صفۀ عمر ، در مسجد جامع دیده می شود.

خطوط بنّائی و کوفی و ثلث ، که در تزئینات مدرسه به کار رفته ، متنوّع و جالب و همراه با کاشی کاری ها ، نشانه ای از معماری و هنر قرن هشتم ، در ایران و اصفهان می باشد .

مساحت مدرسه ، سه هزار متر (۵۰×۶۰) می باشد. با گذشت زمان ، ویرانی زیادی بر حجرات و سردَرِ مدرسه وارد شده بود ، و به خصوص در دوران حکومت پهلوی ، با متروکه گردیدن مدرسه ، خرابی بسیاری بر حجرات طبقۀ دوّم وارد گردیده بود، که با همّت یکی از علماء و مدرّسین حوزۀ علمیّه اصفهان ، آیه اَلله ، آقای حاج سیّد حسن فقیه امامی دامت برکاته در حدود سال ۱۴۰۰ قمری تعمیرات اساسی مفصّلی در این مدرسۀ أنجام گرفت و طلاّب حوزۀ علمیّه ، در آن اسکان یافتند.

چهره های علمیه مدرسه

در طول زمان ، علماء بزرگواری در این مدرسۀ تدریس نموده اند که فقیه و محدّث بزرگ شیعه ، ملاّ محمّد تقی مجلسی متوفّای ۱۰۷۰، در میان آنها از أهمیّت ویژه ای برخوردار است.

بعضی احتمال داده اند که ، نابغۀ بزرگ اسلام و ایران ، شیخ بهائی متوفّای ۱۰۳۰ قمری ، در این مدرسۀ تاریخی تدریس نموده اند.

فعالیت های علمی در مدرسه

یکی از علماء ، به نام شیخ محمّد ابراهیم بن محمّد علیّ بن محمّد بن مقصود علی طبسی خراسانی ، ( که دانشمندی صاحب تألیف بوده ، و آثاری همانند : « تعلیقات بر مشاعر ملاّصدرا » و « مرآت آگاهی » و « میزان اَلسّداد » و « قسطاس اَلغیّ و اَلرّشاد» و «سماء اَلهدایه » و « مظاهر اَلأنوار » و «منتخب وافی » داشته است ) ، کتابی به نام « تذکره االمحدّثین » ( که مختصر کتاب « منیه اَلمرتاد » است ) ، در مدرسۀ باباقاسم تألیف نموده ، و آن را در سال ۱۲۳۵ به پایان رسانیده است.

(۲) .برای آشنائی بیشتر با وضعیّت معماری و تزئینات و خصوصیّات مدرسه امامیّه ، به گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان ، صفحات ۳۰۲ تا ۳۱۰، و آثار ملّی اصفهان ، صفحات ۴۳۳ تا ۴۴۰ ، و فهرست بناهای تاریخی و أماکن باستانی ایران ، صفحۀ ۳۸ و تاریخ فرهنگ اصفهان ، صفحۀ ۷۱ - ۷۲ مراجعه شود.