سید حبیب الله بن سید محمد علی امین التجار

سيد حبيب الله امين التجار

میرزا حبیب الله (1263ش- 1328ش) فرزند سید محمد علی، ملقب به امین التجار از مشاهیر تجار و سیاستمداران عصر مشروطه و پهلوی در اصفهان است.

زندگی‌نامه

ولادت

او در سال ۱۲۶۳ش در اصفهان متولد شد.

خاندان

او از سادات خاتون آبادی است و پدرش از تجار معتبر اصفهان در اواخر عصر قاجار بود که پس از درگذشت وی، لقب امین التجار به پسرش حبیب­‌الله رسید. نسب وی به میر معصوم خاتون آبادی از علمای زاهد و وارسته مدفون در تخت فولاد می‌رسد که در نزدیکی بقعه آقا محمد بیدآبادی مدفون است.

مادرش زهرا، دختر حاج مهدی، ملقب به جناب بود. خانواده جنابی‌ها از سادات و خاندان‌های مهم اصفهان بودند که در عصر صفویه، علما، شعرا و هنرمندان بسیار از این خاندان برخاسته‌اند.

جایگاه

جایگاه سیاسی

امین التجار از تجار معتبر و خیّر اصفهان در عصر مشروطه محسوب می‌­شد که به حمایت مالی از این نهضت پرداخت. وی در تشکیل انجمن تجار در 16 محرم 1325ق در اصفهان با حضور دوازده نفر از تجار درجه اول شهر حضور داشت و در تأسیس شرکت شرافت که یکی از مهمترین بنگا­ه‌های تولیدی پس از مشروطیت بود، مشارکت داشت و یکی از سهامداران عمده آن محسوب می­‌شد.

همچنین از حضور سیاسی امین التجار و بزرگان اصفهان در حمایت از حکومت موقت ملی به ریاست نظام‌­السلطنه مافی سخن رفته است.

در سال ۱۳۲۴ق هنگامی که علمای اصفهان کالاهای خارجی را تحریم کرده و مردم را به خرید کالاهای وطنی تشویق کردند، او نیز از این اقدام حمایت کرد. در جریان جنگ جهانی اوّل از اعضای مؤثّر کمیته دفاع ملّی بود و در جریان تشکیل دولت موقت ملّی در کرمانشاه و مهاجرت اعضای کمیته دفاع ملّی، قصد پیوستن به آنان را داشت که به دست نیروهای انگلیسی اسیر شده و مدّتی را در زندان سپری کرد.

او پس از آن چندین بار از طرف مردم اصفهان به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. در زمان سلطنت رضا شاه، او از دوستان تیمور تاش وزیر دربار بود و چون امتیاز انحصار تریاک برای ۳سال به امین التجار داده شد و شایع شد که تیمور تاش از او رشوه گرفته است، تیمور تاش دستگیر و به زندان افتاد و امین التجار با اینکه نماینده مجلس بود، دستگیر و زندانی شد. وى مدعى بود كه طبق اصول جاريه مملكتى ملزم به پرداخت آن به وزير دربار گرديده است، ولى دادگاه اعتراض وى را نپذيرفت و امين التجار به شش ماه زندان محكوم گرديد، اما مدتى بعد آزاد شد؛ زيرا دستگيرى او بهانه اى بيش نبود. تيمورتاش در حقيقت به جرم جاسوسى براى شوروى از دستگاه رضا خان پاكسازى گرديد، ولى ظاهر قضيه را مسايل كم اهميتى همچون رشوه خوارى مطرح كردند.

وی پس از آزادی به کار تجاری خود ادامه داد و دیگر در زمان رضاخان وکیل مجلس نشد. در سال ۱۳۲۶ش در انتخابات دوره پانزدهم در زمان قوام‌السلطنه انجام گرفت به عنوان نماینده مردم اصفهان انتخاب شد.این آخرین حضور او در سیاست بود.

او در جریان مبارزات مردم اصفهان به رهبری حاج آقا نوراللَّه نجفی علیه استبداد محمّد علی شاه، جزو انجمن سری آزادی خواهان بود. پس از امضاء فرمان مشروطیت، به حمایت مالی از انجمن ولایتی اصفهان پرداخت.

همچنین او از اعضای حزب دموکرات در اصفهان بود.

فعالیت ها

حاج حبیب الله در زمینه امور خیریّه اجتماعی نیز منشأ اثر بوده و به همّت وی قبرستان چملان ( یکی از قدیمی‌ترین مقابر اصفهان که تاریخ آن به اوایل عهد اسلام  می­‌رسید) مبدّل به مریض خانه سنبلستان گردید.

وفات

امین التّجار در ۲۴ ربیع الاوّل ۱۳۶۹ق مطابق ۲۴ دی‌ماه ۱۳۲۸ش وفات یافته و در تکیه خانوادگی امین التّجار در تخت فولاد مدفون شد.

منابع

• مهدوی، سید مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان،1386.
• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج1، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1389.