مدرسه علمیه حاج حسن

ویژگی های ذکر شده اثر توسط مرحوم مهدوی

سال ساخت	قبل از صفوی
آدرس	خیابان هارونیه، جنب مزار حضرت هارون ولایت (ع)
وضعیت:	بایر و متروکه است.
علّت نام گذاری:	احتمالا حاج حسن نامی در عصر صفویه در صدد تعمیر آن بوده است.
کد مؤلف	AUTHORCODE00453AUTHORCODE

تحقیق مرحوم مصلح الدین مهدوی

مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در کتاب اصفهان دارالعلم شرق اینگونه ذکر کرده اند: [مهدوی:] در سمت شرقی کوچه هارون ولایت جنب مسجد علی و در نزدیکی «امام زاده هارونیه» مدرسه قدیمی حاج حسن واقع شده است که نویسنده محترم کتاب نفیس «گنجینه ی آثار تاریخی اصفهان»- دانشمند بزرگوار جناب آقای دکتر هنرفر- در کتاب خود (صفحه 137) احتمال داده اند که مدرسه سلطان محمّد سلجوقی باشد که آن را برای تدریس و تعلیم فقه حنفی ساخته بود.

این مدرسه دو طبقه و در اطراف، حجره هایی دارد در سردر این مدرسه به خط نستعلیق سفید پس از بسم اَلله اَلرّحمن اَلرّحیم و حدیث نبوی : أَنَا مَدِینَهُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا ، بر زمینه کاشی خشتی لاجوردی رنگ در یک صفحه کاشی کاری جدیدنوشته شده است :

«بسم اللّه الرحمن الرحیم-                 انا مدینه العلم و علی بابها»

سرمایه نجات بود مهر بو تراب          خواهی اگر نجات ازو روی برمتاب

این مدرسه قدیمی است و ظاهرا به عهد صفویّه برمی گردد و وجود همین کتیبه گواه این مطلب است که ساختمان در عهد سلجوقی ساخته شده ولی بعد از آن در آنجا تعمیراتی انجام یافته است و در این اواخر مرحوم آقا میرزا ابو القاسم ناصر حکمت، طبیب احمدآبادی صبحها در یکی از حجرات مدرسه به مداوای بیماران و تدریس کتب اشتغال داشت.

این مدرسه از مدارس عملیه، دوران قبل از صفویه می باشد.

احتمال دارد که این مدرسه ، همان مدرسّ سلطان محمّد سلجوقی است.

در سردر این مدرسه ، پس از بسم اَلله اَلرّحمن اَلرّحیم و حدیث نبوی : أَنَا مَدِینَهُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا ، نوشته شده است :

مدرسه حاج حسن دو طبقه است ، و أطراف آن حجرات و ایوان ها قرار گرفته، و با آنکه از آثار تاریخی اصفهان به شمار رفته ، ولی دچار ویرانی شده ، و متروکه گردیده است .

نویسندۀ آثار ملّی اصفهان ، در سال ۱۳۰۸ شمسی ، از این مدرسه دیدار نموده ، و برخی از محصّلین علوم جدیده و کمی طلبه ، در آن سکونت داشته اند ، و به نظر همین نویسنده ، ساختمان مدرسه ، اگر هم مربوط به زمان سلجوقیان باشد ، ولی شکّی نیست که کتیبۀ آن ( که در بالا ذکر گردید ) از زمان صفویّه به بعد ایجاد شده ، و از همان موقع ، به عنوان مدرسۀ حاجی حسن شهرت یافته است ، و قاعدتاً باید در زمان صفویّه به حالت ویرانی در آمده باشد ، تا حاجی حسن ، در صدد احیاء و تعمیر آن بر آمده باشد.

حکیم و طبیب نامدار و عظیم اَلشّأن ، مرحوم آقا میرزا أبو اَلقاسم طبیب ناصر حکمت ) متوفّای ۱۳۷۱ قمری ( که در تقوی و فضیلت و علم و دانش و طبّ یونان ، علماً و عملاً سرآمد بوده و در این مدرسه به تدریس کتب طبّ قدیم و مداوای بیماران می پرداخته است.

مرحوم آیه اَلله ، حاج سیّد مرتضی موحّد ابطحی (قُدِسُ سره) متوفّای ۱۴۱۳ قمری ، از شاگردان پرتلاش و مورد علاقۀ آن بزرگمرد در علم طب ، به شمار می رفتند .