مدرسه جعفریه

مدرسه جعفریه یکی از مدارس بسیار مهم و أرزشمند شیعه در اصفهان ، که متعلّق به دوره های قبل از صفویّه می باشد ، و از نشانه های روشن تفکّر و اعتقاد شیعی در اصفهان ، در قرن هشتم به شمار می رود ، مدرسۀ جعفریّه است ، که در کنار بقعه و مزار امام زاده جعفر علیه السلام « جعفریّه » ( واقع در خیابان هاتف فعلی ) بوده است.

تأسیس مدرسه

این مدرسه ، به احترام و به مناسبت شخصیّت بزرگ علمی و اجتماعی و مبارزاتی عالِم شهید ، سیّد جعفر ( مشهور به امامزاده جعفر ) متوفّی و شهید در سال ۷۲۵ هجری ، تأسیس گشته ، و به نام « مدرسۀ جعفریّه » نامیده می شده است .

معماری مدرسه و بقعه

شاردن در سفرنامه خود می نویسد : سپس به مدرسۀ جعفریّه که با وجود قِدمت ساختمان ، بسیار زیبا است می رسیم . نقاط مهمّ این مسجد ( مدرسه ) از سنگ مرمر و کاشی بنا شده است.

این عبارت نشان می دهد که همانند بقعه جعفریّه ، ساختمان مدرسه ، از استحکام و عظمت و زیبائی برجسته ای برخوردار بوده است .

جابری أنصاری دربارۀ این مدرسه می نویسد : و مقبرۀ جعفریّه ، در صد و پنجاه ذرع تخمیناً ، فاصله با امامزاده اسماعیل علیه السلام است ، که گنبد و بقعه و ضریحی دارد ، که برابرش ، قبر سیّد مرتضی پدرش ، در آن صندوق است ، و این مقبره را بنائی عالی و وسیع بود ، و کاشی کاری معرّق ممتاز ، از بهترین کاشی کاری های قدیم ، و مدرسۀ بزرگ نیز جنب آن بود، دارای حجرات و کاشی کاری های شگرف ، که از همه کاشی ها بهتر می نمود ، و آن مدرسه را مجاورین ، جزو خانه های خود نموده ، و کاشی ها نیز ، مانند سایر کاشی ها و عتیقه جات ، راه برونی گرفت .

نسب جعفریه

و خود جعفریّه ، سیّد جعفر بن سیّد مرتضی و نسبش به سیّد حسن بن حسین بن محمّد بن علیّ بن اَلحسین می رسد ، که با امامزاده أحمد علیه السلام ، از نژاد حضرت امام محمّد باقر علیه السللام می باشند ، و شهامتی در سیّد بوده ، که روی سنگ قبرش نوشته ، صاحب شمشیر و قلم هر دو بوده ، و شجاع و پهلوان و رشید ، و پدر و پسر ، هر دو را شهید می نویسند ، و مقاماتی شامخ و ألقابی عالی ، برای آنها رقم می نمایند.

آثار علمی مدرسه و بقعه

آثاری از دورۀ آبادی و فعّالیّت علمی در این مدرسه ، باقی مانده است که ، ذیلاً به برخی از آنها اشاره می نمائیم :

۱- در میان کتب خطّی دانشکدۀ حقوق ، نسخه ای از « لوایح جامی » ، به خطّ عبد الغفّار بن محمّد بن یحیی رشتی وجود دارد ، که در سال ۱۰۲۰ آن را در مدرسه جعفریّه نوشته است.

۲- در فهرست کتابخانۀ مجلس شورای ملّی ، از نسخه ای از تفسیر « التّحریر » شرح تحریر مجسطی ، از نظام نیشابوری ، حسن بن محمّد (م - ۷۳۰) یاد شده ، که به خطّ نستعلیق ریز نوشته شده ، و کاتب آن در سال ۱۰۲۶، نسخه را در مدرسۀ جعفریّه اصفهان نوشته ، و به پایان رسانیده است.

٣- نسخه ای از کتاب مطوّل به خطّ نسخ صادق بن أمین ، در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار وجود دارد ، به شماره ۱۰۵۹، که در سال ۱۰۵۰ ، در مدرسۀ جعفریّه اصفهان نوشته شده است.

۴- در کتابخانۀ ملّی ملک ، نسخه ای از قواعد اَلأحکام علاّمه حلّی وجود دارد، به شمارۀ ۱۹۱۹، که به خطّ نستعلیق محمّد رضا بن قاضی محمّد چکانی می باشد ، و در سال ۱۰۵۳ در مدرسۀ جعفریّۀ اصفهان نوشته شده است.

.مدرسه جعفریّه ، از زمان تأسیس تا دورۀ صفویّه ، و سپس تا أوائل قرن چهاردهم ، باقی بوده ، چنانچه از عبارت مرحوم جابری أنصاری « متولّد ۱۲۸۷ و متوفّای ۱۳۷۶ قمری » بر می آید ، که نوشته است:

(... و مدرسۀ بزرگ نیز جنب آن بود ، دارای حجرات و کاشی کاری های شگرف ، که از همه کاشی ها بهتر می نمود ... ) ، و پس از آن در أثر حوادث گوناگون ، بالأخص حاکمیّت و تهاجم ضدّ دینی حکومت پهلوی أوّل ، مدرسۀ جعفریّه ویران گردیده ، و فقط بقعه جعفریّه و بقعه امامزاده مرتضی ، باقی مانده ، و بخش مهمّی از صحن و ساختمان های متعلّق به جعفریّه ، به تصرّف غاصبین در آمده ، و بقعه ها نیز ، تقریباً متروکه گردیده بود.

آبادانی بقعه

در سال ۱۴۰۷ قمری ، پس از فوت بانوی صالحه ، و زاهدۀ عابده « حاجیه خانم منصوره فقیه أحمد آبادی » بنت مرحوم آیه اَلله ، حاج سیّد محمّد تقی موسوی احمد آبادی ( صاحب کتاب مکیال المکارم ) و دفن آن سیّدۀ صالحه ، در صحن امامزاده جعفر علیه السلام ، این کمترین ( با کمک پدر و برادرانم ) تعمیرات قابل توجهی را در مورد بقعه ها و صحن امامزاده أنجام دادم ، و بقعه ها از حالت متروکه در آمد، و پس از فوت پدر بزرگوارم « مرحوم آیه اَلله ، حاج سیّد مرتضی موحّد ابطحی قُدِسُ سره » در تاریخ نهم جمادی الثّانیه ۱۴۱۳ قمری ( أیّام فاطمیّه ) و دفن ایشان در بقعۀ جعفریّه علیه السلام ، تعمیرات ادامه یافت ، و هم اکنون ، مزار شریف دو امامزادۀ بزرگوار ، مورد توجّه زائرین قرار گرفته ، و محلّ اجتماع و توسّل معنوی مردم با ایمان و ولایت می باشد .