مدرسه شمسیه

مدرسه ای است واقع در بازار ریسمان ، منشعب از بازار بزرگ ، و از یک سو نزدیک میدان قیام (فلکه سبزه میدان) و از سوی دیگر ، نزدیک مسجد جامع اصفهان می باشد .

تاریخچه مدرسه

تأسیس آن، در اوائل قرن دوازدهم، به وسیله میر محمّد مهدی حسنی حسینی، معروف به حکیم الملک انجام گرفته، و وقف گردیده است. مدرسه یاد شده به علّت وقوعش در محلّه کاسه گران، به این نام نامیده شده، چنانچه به مناسبت عنوان حکیم الملک، حکیمیّه نیز نامیده می شود، و در وقفنامه مورّخه 1104 نیز، همین نام حکیمیه مورد ذکر قرار گرفته است.

مدرسه حکیمیّه (کاسه گران) دو طبقه است، در زمینی به مساحت تقریبی دو هزار متر، و 58 حجره، و یک مَدرس در طبقه دوّم (بالای راه ورودی مدرسه) و یک مسجد زمستانی دارد (که مقداری کتاب هم در آن هست) و نیز یک مسجد (که به صورت ایوان میباشد، و سقف بلند دارد و روبروی دَرِ ورودی مدرسه است) و بر زیبائی و اعتبار معنوی آن می افزاید .

مدرسه کاسه گران از بناهای مستحکم و زیبای اواخر دوره صفویّه می باشد.

معماری مدرسه

کاشیکاری های متنوع و دارای طرح های گوناگون آن، از آثار هنری آن دوران محسوب می باشد. سردَرِ بلند و شکوهمند آن، که در بازار ریسمان می باشد، مشتمل بر کتیبه ای جالب و عباراتی قابل توجه است، بدین ترتیب :

حَمداً لِمَن وَقَفَ حُجُراتِ القُدسِ فِی السَّمواتِ ، وَ مَدارِسَ الحِکمَهِ فِی الأرَضینَ ، عَلی مُحَمَّدٍ فَخرِ المُرسَلینَ وَ عِترَتِهِ المَهدیّینَ صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِم أجمَعینَ، وَ بَعدُ لَقَد وَفَّقَ أللهُ تَعالی فی ظِلَّ حِمایَهِ أشرَفِ السَّلاطینَ ، رافِعِ ألوِیَهِ الشَّرعِ المُبینِ ، مُشَیَّدِ؛ أساسِ العِلمِ و َالیَقینِ ، فَرعِ الشَّجَرَهِ الطَّیَّبَهِ الأحمَدیَّهِ ، غُصنِ الدَّوحهِ العَلَّیهِ العَلَوِیَّهِ ، ألخاقانِ بنِ الخاقانِ ، ألسُّلطان سُلَیمانَ الحُسَینِیَّ المُوسَوِیَّ ألصَّفَوِیَّ ، مَتَعَ اللهُ المِؤمِنینَ ببَقائِهِ إلی آخِرِ الزَّمانِ ، لِبناءِ هذِهِ المَدرَسَهِ الرَّفیعَهِ ، وَ المَأنَسَهِ المَنیعَه، السَّیَّد الأید ، النَّجیبَ الفاضِلَ ، ألأمیرَ مُحَمَّد مَهدِیّ الحُسَینِیَّ الحُسَینِیَّ ، الشَّهیرَ بِحَکیمِ المُلکِ ، أطالَ اللهُ بقائَهُ ، وَ جَعَلَها مِن بُیُوتٍ أذِنَ اللهُ أن تُرفَعَ وَ یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ ، یُسَمَّحُ لَهُ فیها بِالغُدُوَّ وُ ألأصالِ ، رِجالُ - کَتَبَهُ عَبدُ اللهِ 1105 .

علاوه بر تاریخ یاد شده، در سه مورد (یکی در سردر مدرسه به سوی بازار، و دیگری در سردر داخلی مدرسه، و سوّم در ایوان شمالی مدرسه، که مسجد می باشد) تاریخ 1103 ثبت شده است ، و نشان دهنده مرحله دیگری از گچبری و کاشی کاری و تزئینات مفصّل مدرسه می باشد، که نیازمند به زمان طولانی بوده است .

تاریخ شروع تأسیس مدرسه مشخّص نیست، و احتمال دارد سال 1096 قمری باشد، که در کتاب تاریخچه أبنیه تاریخی اصفهان، صفحه 148 به عنوان تاریخ بنای مدرسه یاد شده بیان گردیده است .

وقفنامه مدرسه و موقوفات

وقفنامه مدرسه و موقوفات آن، در شوّال 1104 تنظیم شده، و عدّه ای از علماء آن عصر، و در رأس آنها علاّمه بزرگ، ملاّ محمّد باقر مجلسی أعلی الله مقامه، در سال 1106، وقفنامه را امضاء و تأیید نموده اند.

در کتاب آثار ملی اصفهان ، از صفحه 487 تا 493 ، شرح مفصّلی راجع به رقبات موقوفه . و مصارف وقف ، و تولیت وقف ، و تنفیذ کنندگان وفقنامه ، ذکر نموده است.

حکیم الملک أردستانی، همسر زینب بیگم، (سازنده و تأسیس کننده مدرسه نیم آور) می باشد، و به همین جهت، در معماری و کاشیکاری و تزیینات این دو مدرسه، مشابهت زیاد وجود دارد .

در سال 1345 شمسی، تعمیراتی گسترده و اساسی، زیر نظر اداره اوقاف اصفهان، در این مدرسه انجام گرفته است.

در حال حاضر، از مدارس دینی حوزه علمیه اصفهان و محل دروس حوزوی طلاب است.

نام های دیگر مدرسه

از نام‌های دیگر مدرسه، «شمسیه» است. گفته شده چون مدرسه ویرانه‌ای بوده و بانی‌اش شمس‌الدین محمد یزدی بود، آن را شمسیه می‌خواندند.

و بعد از تجدید بنا به‌دست حکیم‌الملک، «حکیمیه» نام گرفت، اما بعدها در میان عامه مردم، به ‌نام محله آن یعنی کاسه‌گران مشهور شده است.

چهره های علمی مدرسه

میرزا ابوالحسن جلوه

میرزا ابوالقاسم قمی (معروف به میرزای قمی)

شیخ عباسعلی ادیب

شیخ محمد علی حبیب آبادی (معروف به معلم حبیب آبادی)

آخوند ملا علی نوری اصفهانی

ملا هادی سبزواری

ملا عبدالجواد مدرس خراسانی

سیدمحمد باقر ا بطحی سدهی

میرزا سید محمد ابطحی (حاج آقا سدهی دوم)

سیدحسن موسوی دهسرخی

ملا محمد حسن اردستانی

صادق بن محمد خلیل

محمد علی صبوح اصفهانی

سیدعبدالعلی عقدایی

حاج سید علی ابطحی

علی اکبر احتشامی

ملا علی نوری

محمد علی صانعی

محمد علی مکرم حبیب آبادی

شیخ علی محمد فقیه حبیب آبادی

محمد حسن بحرالعلومی بفرویی

ملا علی کهیازی (شیخ الاسلام)

آثار علمی مدرسه

آقای سیّد مصلح الدّین مهدوی نوشته اند ، در کتابخانه ایشان نسخه ای خطّی از کتاب ترکیب خالد ، موجود می باشد ، که آن را شخصی به نام محمّد باقر بن لقمان نیریزی ، در سال ۱۱۰۵، در مدرسه حکیمیّه ، نوشته است.