این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
محمدرفیع طباطبایی نائینی
ميرزا محمدرفيع طباطبايى نائينى فرزند سيد حيدر بن زين الـدين مشهور به «ميرزا رفيعا» که نسبش از جانب پدر به امام حسن (عليه السلام) و از طرف مادر به امام حسين (عليه السلام) مى رسد. [۱].
معرفی
ميـرزا ابوالحسـن جلـوه ازحكماى بزرگ دوره ى قاجار نسبش به اين فيلسوف بزرگ مى رسد.او یکی از بزرگترین فلاسفه و علماى بزرگ عصر صفوى است.
اساتيد وى را بزرگى همچون علامه شيخ بهايى، ميرفندرسكى و ملّا عبداللّه شوشترى و ميرداماد نقل كرده اند و بزرگانى چـون علامه مجلسى، شيخ حرّ عاملى و سيد نعمت اللّه جزايرى از محضر او بهره جسته اند. چنانكه علامه مجلسى در آثار خود از وى با احترام ياد مـى كنـد وى را بـا عنـوان «سيّدالحكماء و المتألهين» مى ستايد.
وى در فقه، فلسفه، تفسير و حديث استاد مسلّم بود. . وى در شعر نيز استادى ماهر بوده است.
اين شعرها از اوست:
| در كعبـه اگـر بـاده خـورى جـرم نـدارد | انديشه مكن صاحب اين خانه بزرگ است | |
| قضا از بس پريشان كرده هرجا روزى ما را | به هر در از خجالت ريختم سامان دريـا را [۲] |
در ادامه ى ابيات ذكـر شـده توسـط نصـرآبادى يـك ربـاعى ديگـر در مـذمت ريشداران نقل شده است كه سيد عبدالحجـة بلاغـى در تـاريخ نـايين انتسـاب آن رباعى را به رفيعا اشتباه مى داند و به استناد به كتاب رياض العارفين آن را متعلّق بـه رفيقاى يزدى مى داند كه به دليل مشابهت رفيعا و رفيقا اشتباه شده اسـت . وى حتّـى بيت اول را شايسته ى رفيعا نمى داند. هـدايت نيـز در گلـزار جاويـدان راجـع بـه او مى نويسد:
«رفيعا نائينى اهل ترك و تجريد بوده و طريـق ارشـاد پيمـوده چنـد بـه ايروان رفت و از آنجا روانه مشهد شد و پس از دو سال توقف بـه اصـفهان رفـت و معاصر محمدطاهر نصرآبادى است و در ادامه پنج بيت از اشعار او را نقل مى كند كـه فقط بيت زير در آثار قبل بدان اشاره نشده است:
خصم دائم در عذاب از ساده لوحى هاى ماست انتقــام زشــت را آئينــه نيكــو مــى كشــد[۳]»
ميرزا رفيعا چندين پسر داشت كه يكى از آنها ابوالحسن بهاءالدين محمد اسـت و سيد حسين مجمر اصفهانى(متوفى به سال 1225)شاعر معروف عهد قاجاريه، نـواده ى اوست. [۴].[۵]
آثار
از جمله آثارش مى توان به:
- شجره الهيه در اصول عقايد مذهبى به فارسى
- شـرح اصول كافى
- شرح صحيفه ى سجاديه
- رساله ى تشكى
- شرح اشـارات ابـوعلى سـينا ياد كرد.
وفات
وی متـوفاى 1082 هجرى قمری است و مزار اين شاعر و عارف و فيلسوف نامى اكنون در انتهای قسمت جنوبی تخت فولاد در تکیه میرزا رفیعا در محدوده ى نيروى هوايى سـپاه قرار گرفته است.
صاحب روضات الجنات [۶]. راجع به او مى نويسـد :
«آن جنـاب از اسـاتيد علامـه مجلسى است و در سال 1080 يا 1082 در سن هشتاد و پـنج سـالگى در اصـفهان وفات يافته و در مزار تخت فولاد دفن شده و شاه سليمان صـفوى قبـه اى عـالى بـر مزارش بنا كرده است. در تذكره ى نصرآبادى آمده است: رفيعا از ولايت نائين و از اولياء بالا و پـايين است. هرگز شاهبازى مثل او در هواى تجريد بال پرواز نگشوده و هيچگاه سـياحى همچو او بيابـان تفريـد و ارشـاد را نپيمـوده ،لطيفـه هـاى شـورانگيزش نمكـين و گفتگوهاى شيرينش دلنشين، طبعش از لطف خالى نيست.»
بر سنگ مزار چنين نگاشته است:
| بتاريخ فوتش خردمنـد گفـت | مقــام رفيــع مقــام رفيــع |
پانویس
- ↑ رفيعى مهرآبادى، آتشكده اردستان، ج2 ،صص278 و 279).
- ↑ تذكره نصرآبادى، ج1 ،صفحات 128 و 129)مرحوم همايى مطالب تذكره نصرآبادى را عيناً در كتـاب خود آورده است(.
- ↑ هدايت، محمود، گلزار جاويدان، ج1 ،ص557.
- ↑ آتشكده اردستان، ج1 ،ص187.
- ↑ تذکره شعرای تخت فولاد اصفهان صص280-282.
- ↑ روضات الجنات، ج5 ،صص540 و 541.
منبع
برگرفته از کتاب تذكره شعرای تخت فولاد اصفهان : معرفي شعراي مدفون در تخت فولاد اصفهان، عليرضا لطفي (حامد اصفهاني)، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحي شهرداري اصفهان، 1390، صص280-282.