این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
تفاوت میان نسخه‌های «سید محمدباقر خوانساری»
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «بندانگشتی|آرامگاه خاندان روضاتی در تخت فولاد اصفهان سید محمدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات نویسنده کتاب روضات الجنات در شرح حال بزرگان شیعه. خوانساری نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری، محمدباقر...» ایجاد کرد) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
[[پرونده:آرامگاه خاندان روضاتی.jpg|بندانگشتی|آرامگاه خاندان روضاتی در تخت فولاد اصفهان]] | [[پرونده:آرامگاه خاندان روضاتی.jpg|بندانگشتی|آرامگاه خاندان روضاتی در تخت فولاد اصفهان]] | ||
سید محمدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات نویسنده کتاب روضات الجنات در شرح حال بزرگان شیعه. خوانساری نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری، محمدباقر شفتی و سید ابراهیم موسوی قزوینی شاگردی کرد. همچنین شریعت | سید محمدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات نویسنده کتاب روضات الجنات در شرح حال بزرگان شیعه. خوانساری نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری، [[سید محمدباقر شفتی|محمدباقر شفتی]] و سید ابراهیم موسوی قزوینی شاگردی کرد. همچنین [[شیخ الشریعة اصفهانی|شریعت اصفهانی]]، ابوتراب خوانساری و سید محمدکاظم طباطبائی یزدی نزد او شاگردی کردند. او اجازه اجتهاد دارد و آثاری در فقه و اصول نیز نوشته است. خوانساری در ۱۳۱۳ق درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد. | ||
<br /> | <br /> | ||
== خاندان == | ==خاندان== | ||
خاندان سید محمدباقر، به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم، ۱۴۰۴ق، ص۵۹۱؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان، ۱۳۸۲ش، مقدمه، ص۱۵.</ref> این خاندان نسبشان به امام کاظم(ع) می‌رسد<ref>روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۶۳</ref>، چنانکه سید محمدباقر خوانساری خود را موسوی خوانساری معرفی کرده است.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۲.</ref> | خاندان سید محمدباقر، به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم، ۱۴۰۴ق، ص۵۹۱؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان، ۱۳۸۲ش، مقدمه، ص۱۵.</ref> این خاندان نسبشان به امام کاظم(ع) می‌رسد<ref>روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۶۳</ref>، چنانکه سید محمدباقر خوانساری خود را موسوی خوانساری معرفی کرده است.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۲.</ref> | ||
=== '''مهاجرت به خوانسار''' === | ==='''مهاجرت به خوانسار'''=== | ||
جد اعلای این خاندان به هنگام سقوط اصفهان توسط افغانان، در حدود ۱۱۳۵ق از اصفهان به خوانسار کوچ کرد و فرزندان وی که تا مدتی در خوانسار می‌زیستند، به خوانساری شهرت یافتند. زین‌العابدین خوانساری (درگذشته ۱۲۵۷ق)، پدر محمدباقر به اصفهان بازگشت و در محله چهارسوی شیرازی‌ها سکونت گزید و از همین روی نوادگان وی به چهارسوقی یا چهارسویی شهرت یافتند.<ref>حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۷۹۸-۷۹۹؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان،۱۳۸۲ش، ص۱۶-۱۷(مقدمه).</ref> | جد اعلای این خاندان به هنگام سقوط اصفهان توسط افغانان، در حدود ۱۱۳۵ق از اصفهان به خوانسار کوچ کرد و فرزندان وی که تا مدتی در خوانسار می‌زیستند، به خوانساری شهرت یافتند. زین‌العابدین خوانساری (درگذشته ۱۲۵۷ق)، پدر محمدباقر به اصفهان بازگشت و در محله چهارسوی شیرازی‌ها سکونت گزید و از همین روی نوادگان وی به چهارسوقی یا چهارسویی شهرت یافتند.<ref>حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۷۹۸-۷۹۹؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان،۱۳۸۲ش، ص۱۶-۱۷(مقدمه).</ref> | ||
== زندگی‌نامه == | ==زندگی‌نامه== | ||
سید محمدباقر خوانساری در سال ۱۲۲۶ق در خوانسار زاده شد.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۵</ref> | سید محمدباقر خوانساری در سال ۱۲۲۶ق در خوانسار زاده شد.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۵</ref> | ||
=== '''فرزندان''' === | ==='''فرزندان'''=== | ||
سید محمدباقر خوانساری، هشت فرزند پسر داشت یکی از آنها در کودکی درگذشت و هفت تن دیگر به تحصیل علم حوزوی پرداختند.<ref>موسوی خوانساری، مقدمه، ص۲۴۴-۲۹۱؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۲۰؛ اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ۱۳۸۲ش، ص۱۸(مقدمه)؛ روضاتی، صاحب روضات الجنات، ۱۳۷۱ش، ص۶۲-۶۳.</ref> | سید محمدباقر خوانساری، هشت فرزند پسر داشت یکی از آنها در کودکی درگذشت و هفت تن دیگر به تحصیل علم حوزوی پرداختند.<ref>موسوی خوانساری، مقدمه، ص۲۴۴-۲۹۱؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۲۰؛ اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ۱۳۸۲ش، ص۱۸(مقدمه)؛ روضاتی، صاحب روضات الجنات، ۱۳۷۱ش، ص۶۲-۶۳.</ref> | ||
محمدمسیح (درگذشته ۱۳۲۵) و احمد (درگذشته ۱۳۴۱) مشهورترین فرزندان او در دانش بودند.<ref>درباره شرح حال آنان، حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۱۷۰۴-۱۷۰۶؛ روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۷۹-۸۱.</ref> | محمدمسیح (درگذشته ۱۳۲۵) و احمد (درگذشته ۱۳۴۱) مشهورترین فرزندان او در دانش بودند.<ref>درباره شرح حال آنان، حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۱۷۰۴-۱۷۰۶؛ روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۷۹-۸۱.</ref> | ||
=== درگذشت === | ===درگذشت=== | ||
خوانساری در ۸ جمادی‌الاول ۱۳۱۳قدر اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به‌خاک سپرده شد. شعراء در سوگ وی اشعاری سروده‌اند.<ref>برای نمونه، نک: حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۱۶-۸۱۹</ref> | خوانساری در ۸ جمادی‌الاول ۱۳۱۳قدر اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به‌خاک سپرده شد. شعراء در سوگ وی اشعاری سروده‌اند.<ref>برای نمونه، نک: حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۱۶-۸۱۹</ref> | ||
== تحصیلات == | ==تحصیلات== | ||
سید محمدباقر خوانساری تحصیلات ابتدائی را در زادگاه خویش و از جدّش سید ابوالقاسم جعفر (درگذشته ۱۲۴۰ق) فرا گرفت.<ref>حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ۸۰۳.</ref> او پس از وفات جدش، همراه با پدر و برادرانش به اصفهان کوچ کرد<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶.</ref> و نزد علمای زیر شاگردی کرد: | سید محمدباقر خوانساری تحصیلات ابتدائی را در زادگاه خویش و از جدّش سید ابوالقاسم جعفر (درگذشته ۱۲۴۰ق) فرا گرفت.<ref>حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ۸۰۳.</ref> او پس از وفات جدش، همراه با پدر و برادرانش به اصفهان کوچ کرد<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶.</ref> و نزد علمای زیر شاگردی کرد: | ||
* محمدتقی ایوانکیفی طهرانی معروف به اصفهانی | *محمدتقی ایوانکیفی طهرانی معروف به اصفهانی | ||
* محمدباقر شفتی معروف به حجت‌الاسلام | *محمدباقر شفتی معروف به حجت‌الاسلام | ||
* محمد ابراهیم کرباسی | *محمد ابراهیم کرباسی | ||
* سید محمد بن عبدالصمد شهشهانی. | *سید محمد بن عبدالصمد شهشهانی. | ||
* سيد صدرالدين عاملى. | *سيد صدرالدين عاملى. | ||
خوانساری در ۱۲۵۳ق برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرد و در کربلا، از محضر سید ابراهیم موسوی قزوینی، صاحب ضوابط الاصول، استفاده کرد. پس از مراجعت وی به اصفهان میان او و این استادش نامه‌نگاری برقرار بود. محمدحسن نجفی صاحب جواهر الکلام را دیگر استاد خوانساری گفته‌اند.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴(مقدمه).</ref> | خوانساری در ۱۲۵۳ق برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرد و در کربلا، از محضر سید ابراهیم موسوی قزوینی، صاحب ضوابط الاصول، استفاده کرد. پس از مراجعت وی به اصفهان میان او و این استادش نامه‌نگاری برقرار بود. محمدحسن نجفی صاحب جواهر الکلام را دیگر استاد خوانساری گفته‌اند.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴(مقدمه).</ref> | ||
=== '''اجازه روایت''' === | ==='''اجازه روایت'''=== | ||
خوانساری از پدر و استادانش<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶-۱۰۸؛ گزی برخواری، تذکرة القبور، ص۵۶؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶</ref> و نیز از محمد بن علی كاشف‌الغطاء و محمدقاسم بن محمد الوندی نجفی اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرد. همچنین ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزه درسش محل حضور اهل علم بود.<ref>حبیب آبای، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲-۸۰۴</ref> | خوانساری از پدر و استادانش<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶-۱۰۸؛ گزی برخواری، تذکرة القبور، ص۵۶؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶</ref> و نیز از محمد بن علی كاشف‌الغطاء و محمدقاسم بن محمد الوندی نجفی اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرد. همچنین ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزه درسش محل حضور اهل علم بود.<ref>حبیب آبای، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲-۸۰۴</ref> | ||
=== '''شاگردان مشهور''' === | ==='''شاگردان مشهور'''=== | ||
شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری، سید محمدکاظم یزدی، محمدهادی تهرانی ،سید محمدهاشم خوانساری از شاگردان وی شمرده‌اند.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۴-۸۰۶؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۶.</ref> | شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری، سید محمدکاظم یزدی، محمدهادی تهرانی ،سید محمدهاشم خوانساری از شاگردان وی شمرده‌اند.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۴-۸۰۶؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۶.</ref> | ||
== تألیفات == | ==تألیفات== | ||
* روضات الجنات فی احوال العلما و السادات: مهمترین اثر خوانساری است و به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته اعتماد السلطنه، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است. | *روضات الجنات فی احوال العلما و السادات: مهمترین اثر خوانساری است و به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته اعتماد السلطنه، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است. | ||
* احسن العطیه: شرحی است بر الفیه شهید اول در فقه که برخی تحقیقات اصولی را هم دربردارد.این کتاب در سال ۱۳۲۰ق در اصفهان چاپ سنگی شد. | *احسن العطیه: شرحی است بر الفیه شهید اول در فقه که برخی تحقیقات اصولی را هم دربردارد.این کتاب در سال ۱۳۲۰ق در اصفهان چاپ سنگی شد. | ||
* تسلیة الاحزان عند فقد الاحبة و الاخوان: به زبان فارسی در موضوع تسلی خاطر مصیبت‌زدگان تألیف شده است. و در ۱۳۳۰ق چاپ سنگی شده است. | *تسلیة الاحزان عند فقد الاحبة و الاخوان: به زبان فارسی در موضوع تسلی خاطر مصیبت‌زدگان تألیف شده است. و در ۱۳۳۰ق چاپ سنگی شده است. | ||
* تلویح النوریات من الکلام: رساله‌ای در بیان ضرورت دین و مذهب است. | *تلویح النوریات من الکلام: رساله‌ای در بیان ضرورت دین و مذهب است. | ||
* طرف (طوف) الاخبار لتحفة (لتحف) الاخیار: | *طرف (طوف) الاخبار لتحفة (لتحف) الاخیار: | ||
* ارجوزه‌ای در اصول فقه | *ارجوزه‌ای در اصول فقه | ||
* حاشیه بر شرح لمعه شهید ثانی | *حاشیه بر شرح لمعه شهید ثانی | ||
* حاشیه بر قوانین الاصول میرزای قمی؛ | *حاشیه بر قوانین الاصول میرزای قمی؛ | ||
* قرة العين و سرور النشأتين. | *قرة العين و سرور النشأتين. | ||
* تلخيص مجموعه ورّام. | *تلخيص مجموعه ورّام. | ||
* جواهر الاثار و جوائز الأبرار. | *جواهر الاثار و جوائز الأبرار. | ||
* ادب اللسان. | *ادب اللسان. | ||
* ترجمه رساله الصوم صاحب جواهر. | *ترجمه رساله الصوم صاحب جواهر. | ||
* درر النظيم فى رسم التحية و التسليم. | *درر النظيم فى رسم التحية و التسليم. | ||
* اقسام البلايا النازله فى هذه الدنيا على الشقى و السعيد. | *اقسام البلايا النازله فى هذه الدنيا على الشقى و السعيد. | ||
* فضل الجماعه. | *فضل الجماعه. | ||
* شرح حديث حماد. | *شرح حديث حماد. | ||
* دستور العمل للمكلفين. | *دستور العمل للمكلفين. | ||
* النهریه. | *النهریه. | ||
* امر به معروف و نهى از منكر. | *امر به معروف و نهى از منكر. | ||
=== '''آثار ادبی''' === | ==='''آثار ادبی'''=== | ||
خوانساری، قصیده‌هایی به عربی و فارسی در موضوعات مختلف، به‌ویژه در مدح و مرثیه اهل‌بیت(ع) سروده است. نمونه‌ای از این نثر، علاوه بر خطبه بی‌نقطه او نامه‌هایی است که به برخی از بزرگان و دانشمندان معاصر خویش نگاشته است.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲.</ref> | خوانساری، قصیده‌هایی به عربی و فارسی در موضوعات مختلف، به‌ویژه در مدح و مرثیه اهل‌بیت(ع) سروده است. نمونه‌ای از این نثر، علاوه بر خطبه بی‌نقطه او نامه‌هایی است که به برخی از بزرگان و دانشمندان معاصر خویش نگاشته است.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
* آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | *آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | ||
* آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، الکرام البررة، مشهد، قسم ۱-۲، ۱۴۰۴ق. | *آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، الکرام البررة، مشهد، قسم ۱-۲، ۱۴۰۴ق. | ||
* جعفریان، رسول، اسنادی از خاندان روضاتیان، قم، انصاریان، ۱۳۸۲ش. | *جعفریان، رسول، اسنادی از خاندان روضاتیان، قم، انصاریان، ۱۳۸۲ش. | ||
* اعتماد السلطنة، محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ افشار، ج۱، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش. | *اعتماد السلطنة، محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ افشار، ج۱، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش. | ||
* انصاری، محمد بن حسن بن جابری، علمای اصفهان، با حواشی معلم حبیب‌آبادی، چاپ ناصر باقری بیدهندی، در میراث ملل اسلامی ایران، دفتر ۲، به کوشش رسول جعفریان، قم کتابخانۀ مرعشی نجفی، ۱۳۷۴ش. | *انصاری، محمد بن حسن بن جابری، علمای اصفهان، با حواشی معلم حبیب‌آبادی، چاپ ناصر باقری بیدهندی، در میراث ملل اسلامی ایران، دفتر ۲، به کوشش رسول جعفریان، قم کتابخانۀ مرعشی نجفی، ۱۳۷۴ش. | ||
* حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، ج۳، ۱۳۵۱ش، ج۶، ۱۳۶۴ش، ج۷، ۱۳۷۴ش. | *حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، ج۳، ۱۳۵۱ش، ج۶، ۱۳۶۴ش، ج۷، ۱۳۷۴ش. | ||
* خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، قم، چاپ اسدالله اسماعیلیان، ۱۳۹۰-۱۳۹۲ق. | *خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، قم، چاپ اسدالله اسماعیلیان، ۱۳۹۰-۱۳۹۲ق. | ||
* کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، دمشق، ۱۹۵۷-۱۹۶۱م، چاپ افست، بیروت، بی‌تا. | *کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، دمشق، ۱۹۵۷-۱۹۶۱م، چاپ افست، بیروت، بی‌تا. | ||
* گزی برخواری، عبدالکریم بن مهدی، تذکرة القبور، قم، چاپ ناصر باقری بیدهندی، ۱۳۷۱ش. | *گزی برخواری، عبدالکریم بن مهدی، تذکرة القبور، قم، چاپ ناصر باقری بیدهندی، ۱۳۷۱ش. | ||
* مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، تهران، ۱۳۶۹ش. | *مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، تهران، ۱۳۶۹ش. | ||
* مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش. | *مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش. | ||
نسخهٔ ۱۶ خرداد ۱۴۰۱، ساعت ۰۹:۳۱
سید محمدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات نویسنده کتاب روضات الجنات در شرح حال بزرگان شیعه. خوانساری نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری، محمدباقر شفتی و سید ابراهیم موسوی قزوینی شاگردی کرد. همچنین شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری و سید محمدکاظم طباطبائی یزدی نزد او شاگردی کردند. او اجازه اجتهاد دارد و آثاری در فقه و اصول نیز نوشته است. خوانساری در ۱۳۱۳ق درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد.
خاندان
خاندان سید محمدباقر، به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند.[۱] این خاندان نسبشان به امام کاظم(ع) می‌رسد[۲]، چنانکه سید محمدباقر خوانساری خود را موسوی خوانساری معرفی کرده است.[۳]
مهاجرت به خوانسار
جد اعلای این خاندان به هنگام سقوط اصفهان توسط افغانان، در حدود ۱۱۳۵ق از اصفهان به خوانسار کوچ کرد و فرزندان وی که تا مدتی در خوانسار می‌زیستند، به خوانساری شهرت یافتند. زین‌العابدین خوانساری (درگذشته ۱۲۵۷ق)، پدر محمدباقر به اصفهان بازگشت و در محله چهارسوی شیرازی‌ها سکونت گزید و از همین روی نوادگان وی به چهارسوقی یا چهارسویی شهرت یافتند.[۴]
زندگی‌نامه
سید محمدباقر خوانساری در سال ۱۲۲۶ق در خوانسار زاده شد.[۵]
فرزندان
سید محمدباقر خوانساری، هشت فرزند پسر داشت یکی از آنها در کودکی درگذشت و هفت تن دیگر به تحصیل علم حوزوی پرداختند.[۶]
محمدمسیح (درگذشته ۱۳۲۵) و احمد (درگذشته ۱۳۴۱) مشهورترین فرزندان او در دانش بودند.[۷]
درگذشت
خوانساری در ۸ جمادی‌الاول ۱۳۱۳قدر اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به‌خاک سپرده شد. شعراء در سوگ وی اشعاری سروده‌اند.[۸]
تحصیلات
سید محمدباقر خوانساری تحصیلات ابتدائی را در زادگاه خویش و از جدّش سید ابوالقاسم جعفر (درگذشته ۱۲۴۰ق) فرا گرفت.[۹] او پس از وفات جدش، همراه با پدر و برادرانش به اصفهان کوچ کرد[۱۰] و نزد علمای زیر شاگردی کرد:
- محمدتقی ایوانکیفی طهرانی معروف به اصفهانی
- محمدباقر شفتی معروف به حجت‌الاسلام
- محمد ابراهیم کرباسی
- سید محمد بن عبدالصمد شهشهانی.
- سيد صدرالدين عاملى.
خوانساری در ۱۲۵۳ق برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرد و در کربلا، از محضر سید ابراهیم موسوی قزوینی، صاحب ضوابط الاصول، استفاده کرد. پس از مراجعت وی به اصفهان میان او و این استادش نامه‌نگاری برقرار بود. محمدحسن نجفی صاحب جواهر الکلام را دیگر استاد خوانساری گفته‌اند.[۱۱]
اجازه روایت
خوانساری از پدر و استادانش[۱۲] و نیز از محمد بن علی كاشف‌الغطاء و محمدقاسم بن محمد الوندی نجفی اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرد. همچنین ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزه درسش محل حضور اهل علم بود.[۱۳]
شاگردان مشهور
شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری، سید محمدکاظم یزدی، محمدهادی تهرانی ،سید محمدهاشم خوانساری از شاگردان وی شمرده‌اند.[۱۴]
تألیفات
- روضات الجنات فی احوال العلما و السادات: مهمترین اثر خوانساری است و به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته اعتماد السلطنه، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است.
- احسن العطیه: شرحی است بر الفیه شهید اول در فقه که برخی تحقیقات اصولی را هم دربردارد.این کتاب در سال ۱۳۲۰ق در اصفهان چاپ سنگی شد.
- تسلیة الاحزان عند فقد الاحبة و الاخوان: به زبان فارسی در موضوع تسلی خاطر مصیبت‌زدگان تألیف شده است. و در ۱۳۳۰ق چاپ سنگی شده است.
- تلویح النوریات من الکلام: رساله‌ای در بیان ضرورت دین و مذهب است.
- طرف (طوف) الاخبار لتحفة (لتحف) الاخیار:
- ارجوزه‌ای در اصول فقه
- حاشیه بر شرح لمعه شهید ثانی
- حاشیه بر قوانین الاصول میرزای قمی؛
- قرة العين و سرور النشأتين.
- تلخيص مجموعه ورّام.
- جواهر الاثار و جوائز الأبرار.
- ادب اللسان.
- ترجمه رساله الصوم صاحب جواهر.
- درر النظيم فى رسم التحية و التسليم.
- اقسام البلايا النازله فى هذه الدنيا على الشقى و السعيد.
- فضل الجماعه.
- شرح حديث حماد.
- دستور العمل للمكلفين.
- النهریه.
- امر به معروف و نهى از منكر.
آثار ادبی
خوانساری، قصیده‌هایی به عربی و فارسی در موضوعات مختلف، به‌ویژه در مدح و مرثیه اهل‌بیت(ع) سروده است. نمونه‌ای از این نثر، علاوه بر خطبه بی‌نقطه او نامه‌هایی است که به برخی از بزرگان و دانشمندان معاصر خویش نگاشته است.[۱۵]
پانویس
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم، ۱۴۰۴ق، ص۵۹۱؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان، ۱۳۸۲ش، مقدمه، ص۱۵.
- ↑ روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۶۳
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۲.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۷۹۸-۷۹۹؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان،۱۳۸۲ش، ص۱۶-۱۷(مقدمه).
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۵
- ↑ موسوی خوانساری، مقدمه، ص۲۴۴-۲۹۱؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۲۰؛ اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ۱۳۸۲ش، ص۱۸(مقدمه)؛ روضاتی، صاحب روضات الجنات، ۱۳۷۱ش، ص۶۲-۶۳.
- ↑ درباره شرح حال آنان، حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۱۷۰۴-۱۷۰۶؛ روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۷۹-۸۱.
- ↑ برای نمونه، نک: حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۱۶-۸۱۹
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ۸۰۳.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴(مقدمه).
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶-۱۰۸؛ گزی برخواری، تذکرة القبور، ص۵۶؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶
- ↑ حبیب آبای، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲-۸۰۴
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۴-۸۰۶؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۶.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، الکرام البررة، مشهد، قسم ۱-۲، ۱۴۰۴ق.
- جعفریان، رسول، اسنادی از خاندان روضاتیان، قم، انصاریان، ۱۳۸۲ش.
- اعتماد السلطنة، محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ افشار، ج۱، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش.
- انصاری، محمد بن حسن بن جابری، علمای اصفهان، با حواشی معلم حبیب‌آبادی، چاپ ناصر باقری بیدهندی، در میراث ملل اسلامی ایران، دفتر ۲، به کوشش رسول جعفریان، قم کتابخانۀ مرعشی نجفی، ۱۳۷۴ش.
- حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، ج۳، ۱۳۵۱ش، ج۶، ۱۳۶۴ش، ج۷، ۱۳۷۴ش.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، قم، چاپ اسدالله اسماعیلیان، ۱۳۹۰-۱۳۹۲ق.
- کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، دمشق، ۱۹۵۷-۱۹۶۱م، چاپ افست، بیروت، بی‌تا.
- گزی برخواری، عبدالکریم بن مهدی، تذکرة القبور، قم، چاپ ناصر باقری بیدهندی، ۱۳۷۱ش.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، تهران، ۱۳۶۹ش.
- مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش.