این دانشنامه در حال تصحیح و تکمیل می باشد. از این رو محتوای آن قابل ارجاع نیست. پیشنهاد عناوین - ارتباط با ما
محمدعلی سروش
میرزا محمّدعلی بن قنبرعلی سِدِهی اصفهانی متلخص به «سروش» از شاعران معروف و ادبای مشهور قرن سیزدهم هجری است.
معرفی
در سال 1228ق در محلّه فروشان سِدِه ماربین اصفهان خمینی شهر فعلی متولّد شده پدرش از کسبه و دهقانان سِدِه بود. او در نوجوانی لب به سرودن اشعار باز کرده و بنا به دلائلی به اصفهان آمد و به واسطه قریحه و استعداد قابل توجّه او در شعر مورد عنایت و توجّه حاج سیّد محمّدباقر حجة الاسلام شفتی، از مجتهدین و مراجع بزرگ اصفهان واقع شد و به مدح سیّد پرداخت و به تشویق او به تحصیل مشغول شد و نزد میرزا محمّدعلی وفای زواره ای کسب علم کرد.
سروش به خاطر بدگوئی مخالفان مجبور به ترک اصفهان شده و به گلپایگان رفت و از آنجا راهی تهران شد و با سرودن «فتح نامه»ای مورد توجّه عباس میرزا (فرزند فتحعلی شاه) قرار گرفت و به دریافت صله مفتخر شد.
آنگاه راهی آذربایجان شده و برای حکام آنجا (شاهزادگان قاجاری) همچون قهرمان میرزا، میرزا محمّدمحسن میرزا سلطانی و ابوالفتح فریدون میرزا و بهمن میرزا قاجار مدیحه سرود.
سروش از قصیده سرایان توانای دوره قاجاریه و جزو شعرای رده اوّل سبک بازگشت در قرن سیزدهم هجری است و در اشعار خود اغلب از «فرخی سیستانی» تقلید کرده است.
این غزل از اوست:
| تا سر زلف عنبرین، حلقه به دوش می کنی | سوی تو هر که بنگرد، حلقه به گوش می کنی | |
| همره باد می کنی، نکهت زلف خویش را | کوچه به کوچه باد را، مشک فروش می کنی | |
| دوش اگر میان ما و تو رفت اگر حکایتی | ما خجلیم و باز تو شِکوِه دوش می کنی | |
| پند مده تو ناصحا، کز سر عشق او گذر | چون که ندیده ای رُخش، عیب «سروش» می کنی |
آثار
او در سال 1259ق به امر بهمن میرزا (فرزند عباس میرزا) اشعار عربی کتاب «الف لیله و لیله» که میرزا عبداللطیف طسوجی به فارسی برگردانده بود را منظوم ساخت و این کتاب در سال 1261ق در تبریز چاپ سنگی شد.
در آن زمان ناصرالدّین میرزا در تبریز ولیعهد بود. سروش به وسیله محسن میرزا میرآخور به دربار ناصرالدّین شاه راه یافته و چون ناصرالدّین شاه به سلطنت رسید با او به تهران آمده و معروف و مشهور گردید و به لقب «شمس الشّعراء» ملقّب شد.
آثار دیگر او به شرح زیر است:
1. «دیوان اشعار» شامل غزل، قصیده، مثنوی موسوم به «زینة المدایح» که نسخه ای از آن به شماره 12675 در کتابخانه آستان قدس رضوی. دیوان سروش در سال 1339ش در دو جلد به تصحیح و تحقیق دکتر محمّدجعفر محجوب چاپ شده است. نسخه هایی از این دیوان به خط میرزا ابراهیم مشتری خراسانی (شاگرد سروش) موجود است.
2. «الهی نامه»
3. «ساقی نامه»
4. «اردیبهشت نامه» در سرگذشت حضرت محمّد صلی الله علیه و آله
5. «شمس المناقب» در مدح پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله
6. «شصت بند از مرثیه عاشورا»
7. «روضة الانوار» در مراثی امام حسین علیه السلام.
وفات
وی در 1285ق در تهران وفات یافت و جسدش به قم حمل شده و به خاک سپرده شد. [۱] [۲]
پانویس
- ↑ دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص665؛ بیان المفاخر، ج2، صص 115 و 116؛ تذکره مآثر الباقریه، صص 199-215؛ حدیقة الشعراء، ج1، صص 767-773؛ تذکره مجمع الفصحاء، ج4، صص 406 و 407؛ المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران) ، ج1، ص276؛ مجلّه یادگار، (سال پنجم) ، شماره 1 و 2: شهریور و مهر 1327، ص102؛ لغت نامه دهخدا: ذیل «سروش اصفهانی»، ص496؛ ریحانة الادب، ج3، ص20؛ مکارم الآثار، ج3، صص 756-758؛ فرهنگ معین، ج5، ص752؛ سیری در شعر فارسی، ص175؛ حماسه سرائی در ایران، ص387؛ تاریخ ادبیات ایران (شفق) ، صص 599-601؛ سبک شعر در عصر قاجاریه، صص 105-108؛ مقالات ادبی (استاد همایی) ، صص 443-466؛ دیوان سروش اصفهانی: مقدمه؛ الذریعه، ج9، ص343؛ ج11، ص288؛ ج14، ص227 و ج19، ص112.
- ↑ مصلح الدین مهدوی، اعلام اصفهان، ج 4 ، ص 829- 830.
منبع
برگرفته از: مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان، ۱۳۸۶.