معرفت نفس (کتاب)

معرفت نفس اثر آیت‌الله حسین مظاهری(متولد 1312ش) از علمای حوزه علميه و اساتید دروس معارف و اخلاق است که در بررسی و تبیین معرفت نفس به نگارش درآمده است.

نوشتار حاضر مجموعه‌ای از سخنان نویسنده با هدف بررسی و تبیین معرفت نفس از جنبه اخلاقی و قرآنی و روایی است. این بررسی را باید نوعی شناخت نفس از نگاه قرآن و عترت(ع) قلمداد نمود. این مجموعه حاصل درس‌های اخلاق نویسنده در ماه مبارک رمضان سال 1393ش و نیز شب‌های جمعه در طول این سال است.

اثر یاد شده مشتمل بر مباحثی گوناگون است. بخشی از مباحث به موضوعات مرتبط با روح، نفس و جسم انسان مانند دو بعدی بودن انسان، خصوصیات روحی و جسمی او، تکامل روح و جسم، یاری دهندگان ابعاد وجودی انسان و... اختصاص یافته است.

اهداف خلقت انسان از جمله مباحث دیگر این اثر است که در آن به چهار هدف از اهداف خلقت انسان پرداخته شده است. نیل به مقام وصول و شهود، دستیابی به بهشت جاودان، ارتقاء به مقام عبودیت و بندگی و در آخر صعود به مقام آدمیت از مهم‌ترین اهداف مورد بحث می‌باشند. راهکارهای تهذیب نفس از دیدگاه قرآن کریم با محوریت دستور العمل مطرح در سوره مبارکه معراج مباحث دیگر اثر را تشکیل داده و به پنج راهکار اهتمام به نماز، اهتمام به قانون مواسات، تقویت ایمان و باور قلبی به معاد، حفظ عفت و غیرت، امانت داری و پایبندی به عهد و پیمان، پرداخته است.  دو موضوع مهم و بحث برانگیز جبر و تفویض و قضا و قدر از مباحث دیگر این مجموعه است که نخست به اختیار انسان و اثبات آن و تشریح نظریه امر بین الامرین اختصاص یافته سپس عوامل تاثیرگذار بر اختیار انسان را ذکر کرده است. در ادامه موضوع قضا و قدر و معنا و مفهوم آن بیان شده است.  بخشی از مباحث نیز به شخصیت شناسی انسان اختصاص یافته و از شخصیت شناسی انسان در نظام خلقت، پاسداشت عزت و شخصیت انسانی، راه‌های کسب شخصیت و صیانت از آن سخن به میان آمده است.  اعمال انسان در آخرت و سیر انسان در برزخ و قیامت دو موضوع مورد بحث در این اثر است که مشتمل بر مباحثی پیرامون تجسم اعمال، احباط و تکفیر و حیات برزخی است.  مباحث پایانی کتاب به بررسی ارتباطات انسان در نظام هستی پرداخته است.

مطالب کتاب بسیار روان و به دور از اصطلاحات پیچیده و فنی است و مباحث فلسفی نیز به صورتی آسان و در قالبی اخلاقی مطرح شده است. به دلیل حفظ اسلوب بیان و نیز دسته بندی‌های نویسنده مطالب کتاب حاضر مطابق با بیانات ایشان در جلسات درس‌ و با همان سبک و با کمترین دخل و تصرف و ویرایش تنظیم شده است. از این رو امکان تکرار برخی مطالب یا بیان‌های گوناگون وجود دارد.

منابع

• مقدمه و متن.

• پایگاه اطلاع رسانی ویکی نور، تاریخ دسترسی 6 اسفند ۱۴۰۲.