سید مسیح بن ابراهیم تویسرکانی

میرزا مسیح تویسرکانی(۱۲۵۹ش-۱۳۵۱ش) ادیب و فاضل، نویسنده و روزنامه نگار، مبارز و از بانیان مشروطیت است. وی فرزند سیدابراهیم تویسرکانی از شخصیت های متدین و مبرز تویسرکان بوده و در این شهر متولد شد.

زندگینامه

ویژگی های شخصیتی

اندیشه های تویسرکانی را در چند بُعد و زمینه می توان بررسی کرد:ابتدا شخصیت دینی و اعتقادی اوست. او در دامن خانواده ای متدیّن به دین اسلام رشد نمود و در جامعه ای زندگی می کرد که خواهان اجرای اوامر الهی در آن بود. لذا قوه دینی و متدینین به آن را در پیشرفت مسلمانها و نجات آنان از جهل، بسیار با اهمیت می داند.

او قوه سیاسی دین را محکمترین بعد دایره فهم مسلمانان قلمداد می کند. او عقیده دارد:«قوت دین بسته به قوت متدینین است و قوه متدینین نیز همان قوه سیاسی است که در این قرون از دایره فهم مسلمانان بیرون ماند، پس باید در عظمت از دست رفته کوشید.»

بعد ديگر بعد قانون مداری و اصلاح جامعه توسط قانون است. او مدافع سرسخت قانون و مجلس و پیروی از قانون اساسی است.«اعاده استقرار آسایش ايران میسر نمی‌شود مگر با افتتاح پارلمان بر وفق قانون اساسی موجوده...»

دیگری علاقه و عشق او به آزادی و اجرای آن در کشور است. تویسركانی بر این عقیده است كه تا زمینه اجرای آزادی فراهم نباشد،مطرح كردن آن بیهوده و اجرای آن غير ممكن است.لذا باید ابتدا قلوب مردم را نسبت به عدالت و عشق بهآزادی تسخیر و خوب متمكن و جای گیر ساخت و بعد سوء عواقب استبداد و وخامت ظلم و جهل را به مردم حالی کرد.

تحصیلات

وی تحصیلات مقدماتی را در شهر خود سپری نمود و پس از آن روانه شهر اصفهان شد تا علوم معقول و منقول را در این شهر بیاموزد.چندی نگذشت که در زمره شاگردان مرحوم آخوند ملامحمدکاشی، معروف به آخوند کاشی قرار گرفت و از محضر ایشان بهره های وافر برد. او در کسب علوم، بویژه حکمت و ریاضی زحمت بسیار کشید.

جایگاه

جایگاه علمی

تسلـط او بـر دیدگاه های فلسفی غرب و احاطه بر موضوعهای تاریخ اروپا، موجب گردیده که بسیار روشن بینانه و خردانگارانه عمل کند و دیدگاه های خود را در مقالات مختلف روزنامه اش به چاپ بـرسانـد. او نکـات بسیـار آمـوزنـده و مفیـد از قیاسهای آزادی خواهان و حریت طلبان فرانسوی و عثمانی مطرح می کند که نمایانگر ژرف نگری و تسلط اوست.

البته، نقاط ضعف و ایرادهایی نیز در روزنامه و نوشته های تویسرکانی یافت می شود. با این حال، نوشته های او به زعم بسیاری قابل بررسی و تأمل بوده؛ حتی مقالات تند و انتقادی او مورد پسند گروهی واقع نمی شد، اما در مجموع می توان چنین نوشت که چون هدف تویسرکانی برقراری آزادی و عدالت و رفاه مردم بوده، سعی و تلاش او قابل تحسین است.

جایگاه اجتماعی

بعد از تأسیس مجلس و برپایی مشروطیت، خدمات خود را در آگاهی و شناخت به مردم از طریق روزنامه ادامه داد و در سال ۱۳۲۶ق روزنامه ناقور را در اصفهان منتشر کرد، اما روزنامه او دوام چندانی نداشت. بعد از آن وارد « تشکیلات جدید اداره فرهنگ شد» و تا پایان نیز در همین راه ماند.

جایگاه سیاسی

در سالهای پر تپش مشروطه خواهی در ایران که ۲۶ سال بیشتر نداشت، در زمره فعالان سیاسی قرار گرفت و در به ثمر رساندن مشروطه از هیچ کوششی دریغ نکرد.

آثار و فعالیت ها

آثار مکتوب

روزنامه ناقور:این روزنامه جریده‌ای سیاسی،اخباری،علمی،تاریخی و درج خلاصه مذاکرات انجمن ولایتی بود که در ۲۱ ذی القعده ۱۳۲۶ ق توسط مسیح تویسرکانی منتشر شد.

تصویری از روزنامه ناقور

نام روزنامه برگرفته از آيه«فاذا نُقِرَ فی الناقور فذلک یومئذ يوم عسیر... است.

فعالیت ها

وی در عنفوان جوانی بود که شهره شد و اداره اوقاف وقت از او دعوت به همکاری نمود. خدمات شایان تویسرکانی به این اداره چنان بود که از او به عنوان «امین اوقاف اصفهان» یاد می کردند و همین امر باعث شد در سالهای ۱۳۲۵ق او را از اصفهان به یزد فرا خوانند و سرپرستی و ریاست کل امور معارف و اوقاف یزد را به او بسپارند.

وفات

میرزا مسیح گرچه عمر نسبتاً کوتاهی داشت، ولی سرشار از خدمت و صداقت به میهن و مملکت بود. سرانجام او در سال ۱۳۵۱ش در اصفهان به رحمت ایزدی پیوست و او را در جوار استادش، مرحوم آخوند کاشی، در تکیه ملک(گلستان شهدا) تخت فولاد به خاک سپردند.

منبع

• مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد: زيرنظر اصغر منتظرالقائم، دانشنامه تخت فولاد اصفهان، ج۱، اصفهان: سازمان فرهنگی تفريحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۹.