محمدحسین مدرسی اسفه ای

فرزند ملّا حیدر اسفه ای. ادیب فاضل و طبیب ماهر، از پزشکان قدیم که طبّ جدید نیز آموخته بود.

وی در سال 1279ش در اسفه از توابع شهرضا متولد شد. مدتی در شهرضا و اصفهان به کسب علوم ادبی و دینی پرداخت. سپس در اصفهان نزد میرزا ابوالقاسم ناصر حکمت طب قدیم آموخت و به دریافت گواهینامه طب نایل گردید.

از سال 1320ش به سمت طبابت در وزارت بهداری استخدام شده و در بهداری شهرضا به طبابت پرداخت.

در سال های آخر عمر در اصفهان ساکن گردید. وی دانشمندی وارسته و به فضائل و کمالات آراسته بود. دارای ذوق شعری نیز بود و در اشعار "قانع" تخلّص می نمود.

تالیفات

1. اربعین قانع؛

2. دیوان قانع (سوانح)؛

در سال 1349ش به وسیله کتابفروشی ثقفی منتشر شده است.

3. ره آورد قانع، شرح زیارت جامعه منظوم که در اصفهان به چاپ رسیده است.

4. شجره طوبی، منظوم و منثور که در سال 1339ش در شهرضا چاپ شده است.

5. افسانه اسفه ای منظوم و مثنوی که در سال 1330ش در شهرضا چاپ شده است.

6. شرح زندگانی شهید مدرس (دائی مؤلّف) خطی؛

7. مستطرفات؛

8. توسلیات؛

9. آداب الزیاره؛

10. محرم نامه؛

11. سوانح قانع

12. فواتح قانع؛

13. منار الانوار؛

14. اختران تابان .

15. الانتقاد فی نهج الارشاد یا "نسخه نوش دارو" در نقایص مجالس ترحیم و تعزیت و مدارس تعلیم و تربیت.

این کتاب به خط سیّد علی میرطلائی شهرضایی در سال 1343ش در 140 صفحه به چاپ رسیده است. آیه اللّه شیخ محمّد رضا مهدوی شهرضایی تقریظی بر آن مرقوم داشته که در آغاز آن چاپ شده است.

نمونه اشعار

ای کاش شب نبود که چشمم رود به خواب

یا بود دیده ای که دهد خواب را جواب

هرچند خواب مردم بیدار دل نکوست

بیداری من است نکوهیده تر ز خواب

دنیا که نیست غیر سرابی به هوش باش

کز بهر این سراب نگیرد تو را سراب

هستیم گرچه غرقه به دریای فیض یار

خود دجله ایم و هست بر آن چشم ما حباب

تا گرد پرده های طبیعت حجاب ماست

از نور روی وصل حبیبیم در حجاب

با ما چو غیر او نبود غافلیم از او

ماهی صفت که آب نبیند ز فرط آب

باز است درب یار بر اغیار و این عجب

کز ما ز صد سوال نیاید یکی جواب

"قانع" ز هر دری چو درآید برون سری

امیدوار باش و مکن ترک دق باب

گر هر دری نداد به تو روی خوش نشان

از خاندان پاک پیمبر تو رخ متاب

"قانع" اشعار زیر را در شهادت دایی خود مجاهد شهید آیه اللّه سیّد حسن

مدرس سروده است:

اگر چه این داهیه پر ملال

ز من گرفت طبع و حال مقال

دریغ و افسوس که رفت از جهان

نادره ای به زهد عدیم المثال

آن که نمی بود اویسش قرین

وان که نمی گشت همامش همال

مدرس نابغه سیّد حسن

آن حسنی خلق و حسینی خصال

حجه الاسلام که یک عمر کرد

به خدمت جامعه صرف مجال

فزون ز ده سال به زندان خواف

ز حضرتش کسی نپرسید حال

سپس به کاشمر چو شد منتقل

قتیل شد به دست قوم ضلال

به ثلث سوم ز مه روزه گشت

بدرِ رخش ضعیف تر از هلال

چو روزه اش به زهر افطار شد

رسید صوم او به صوم وصال

بسان اجداد کبارش نمود

نماز تودیع و شدّ رحال

ملت ایران شد از این فاجعه

غرق غم و ز خون دل مال مال

عقل پریشان شد و آن گاه کرد

سال شهادتش ز "قانع" سوال

برون کشید آه و بگفتا بدان

"مدرس نابغه" تاریخ سال

وفات

این پزشک باایمان در روز 5 رجب سال 1402ق در اصفهان به سنّ قریب به 75 سالگی وفات یافت. سنگ نوشته مزارش چنین است:

آرامگاه مرحوم حاج محمّد حسین مدرّسی اسفه فرزند مرحوم ملّا حیدر پزشک عارف و شاعر فرزانه متخلص به "قانع" که در سال 1279شمسی متولد و در عصر پنجشنبه 1361/2/9 تدای حق را لبیک گفت و از او ده جلد کتاب که اکثرا در مدح و منقبت چهارده معصوم است به یادگار مانده است.

وی علاقه و محبّت شدیدی نسبت به امام حسین علیه السلام داشت و این آخرین شعر اوست:

گر ز پیری به جهان از همه چیز افتادم

شکر جاوید که یاد تو نرفت از یادم

پیر و فرسوده اگر گشته ام از عمر دراز

چون جوانی به هوای تو بود فریادم

همه پیران به وصال تو جوان می گردند

تا کی این آتش هجران بکند بنیادم

ای دل از درد درون بردنت آزرده مباش

که کند وصل حبیب از همه غم ها شادم

با دل پاک اگر رفتم از این توده خاک

گویی از قعر جهنم به بهشت افتادم

گرچه در دار عمل هیچ عمل شایسته

نامد از من که بود توشه راه و زادم

"قانعا" گرچه خرابی کرم خواجه ز لطف

همچو بگذشته درآینده کند آبادم

61/2/3

منبع

گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، رحیم قاسمی، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.