سید محمدحسین مدرس حسینی

عالم کامل و فقیه مدرّس جلیل. فرزند میر سیّد علی بن میر محمّد باقر بن میر اسماعیل بن میر ابوصالح بن میر عبدالرزّاق حسینی.

خاندان

جدّ اعلای او میر عبد الرزّاق، از سادات مشهور به کرامت و ملجأ ارباب حاجات و مستجاب الدّعوه بود. وی در سال 1132ق یک سال قبل از حمله افاغنه از سبزوار به اصفهان آمد و در این شهر سکونت نمود. چنانچه بنی اعمام او از جمله میر محمّد باقر مختاری نیز قبلا از سبزوار به نایین رفته و پسرش میر بهاء الدین محمّد مختاری از علمای بزرگ دوره صفوی و شاگردان فاضل هندی و علامه مجلسی از نایین به اصفهان مهاجرت نموده و در آن ساکن شد.

میر ابوصالح فرزند میرز عبدالرزّاق نیز از اجلّه سادات و علمای زمان خود بود.

فرزندش میر محمّد اسماعیل، عالم کامل و فقیه جلیل، امام جماعت مسجد شاه اصفهان و دارای تألیفاتی چون: رساله در غسل ارتماسی، رساله در تحقیق برج عقرب، رساله در تجوید و اصول دین و کتابی در ادعیه بود.

فرزندش: میر محمّد باقر، از علمای بزرگ عصر و خانه اش ملجأ و پناه ضعفا و ارباب حاجت بود. او امام جماعت مسجد شاه و مدرّس مدرسه میرزا مهدی بوده و مدرسه مزبور به جهت ایشان و به امر او بنا گردیده، و چنانچه از وقف نامه آن استفاده می شود، در سال 1198ق وی مجتهدی مسلم و صاحب کرامت و مستجاب الدعوه و مورد احترام و قبول علمای آن زمان بوده است.

وی دارای تألیفاتی بوده و علاوه بر تموّل و ثروت دنیوی، هفت فرزند پسر داشته که همگی از علما و فضلای زمان خود بوده اند. از جمله:

1. میر محمّد صادق حسینی

امام جماعت و واعظ مسجد شاه اصفهان که مورد احترام سلاطین زمان بوده و سلسله سادات میر محمّدصادقی منسوب به او می باشند.

کتاب "جارح العینین" فی مصیبه مولانا ابی عبداللّه الحسین علیه السلام از اوست که آن را به نام فتحعلی شاه نگاشته است.

نسخه ای از این کتاب به خط برادرش میر محمّد اسماعیل در کتابخانه شخصی مرحوم حجه الاسلام والمسلمین سیّد ابوالحسن مرتضوی کرونی موجود است.

کتاب "عین الدموع" نیز از او است و چند نسخه خطی از آن در دست است.

2. میر محمّد اسماعیل واعظ اصفهانی

از علمای بزرگ اصفهان که صاحب آثار علمی، و مصدر خدمات اجتماعی بوده است. وی در علوم عقلی و نقلی ماهر و در حکمت شاگرد ملا علی نوری بوده است. از آثار او رساله در وحدت وجود و رساله در نقل موتی به مشاهد مشرّفه در اختیار نویسنده است که در رساله اوّل به تلمّذ نزد نوری تصریح نموده است.

3. میر علی نقی حسینی

از اجداد آیه اللّه سیّد عبدالحسین طیب.

4. میر سیّد علی حسینی

عالم فاضل زاهد عابد، از شاگردان پدر خود و پرورش یافتگان محضر حکیم عارف کامل آقا محمّد بیدآبادی. اولاد و احفاد میر سیّد علی از بزرگان و مفاخر علمی اصفهان و شیعه بوده اند:

1. آیه اللّه العظمی میر سیّد حسن مدرّس

فقیه محقّق و اصولی مدقّق و مدرّس بزرگ و کم نظیر. وی در اخلاق حمیده مظهر اخلاق آباء و اجداد طاهرینش بود، چنانچه در مدّت ریاستش، غضب و تغیّر او را کسی ندید. با آن که حاجی کلباسی از محقّقین بزرگ روزگار خود بود امّا چون این عالم جلیل شروع به تدریس کرد حوزه درسی حاجی از هم پاشید و شاگردان او در مجلس درس این استاد یگانه حاضر شدند. بسیاری از شاگردانش به مرتبه اجتهاد رسیدند و برخی همچون میرزای شیرازی زعامت شیعه را به عهده گرفتند.

وی از شاگردان حاجی کلباسی، علّامه شیخ محمّد تقی نجفی رازی، ملّا علی نوری، شریف العلماء مازندرانی و شیخ محمّد حسن صاحب جواهر بود.

از آثارش کتاب "جوامع الکلم" در اصول فقه و شرح "مختصر النافع" و رساله عملیه فارسی معروف است.

این عالم فرزانه که از اعجوبه های روزگار و دارای افکار عمیق در علم اصول بود عمر چندانی نکرد. خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود. تولّدش 1210ق و وفاتش سوم جمادی الثانی 1273ق بود. مدفنش جنب مسجد بزرگی است که خود بانی آن بوده و پس از وفاتش به دست رحیم خان به اتمام رسیده و به نام مسجد رحیم خان شهرت دارد.

2. آیه اللّه سید محمد حسین مدرّس

3. سید محمّد باقر حسینی

فرزند دیگر میر سیّد علی، عالم فاضل از اجلّه سادات و معروف به زهد و عبادت. وی مدت عمر خود را به گوشه نشینی و انزوا گذرانیده و در حدود سال 1280 ق وفات نموده و در نجف اشرف مدفون گردید.

اوصاف

سیّد محمّد حسین مقدّمات و سطوح را نزد پدر خود میر سیّد علی آموخت و در مجلس درس فقیه محقق حاج محمّد ابراهیم کلباسی حاضر گردید.

سپس به اتفاق برادر خود علّامه میر سیّد حسن مدرّس به عتبات عالیات مهاجرت نمود و در نجف اشرف و کربلای معلی نزد شیخ محمّد حسن صاحب جواهر و شریف العلماء مازندرانی تلمّذ نمود و از آن دو به اخذ اجازه اجتهاد مفتخر گردید. وی تقریرات اساتید خود را در فقه و اصول نگاشته است.

پس از بازگشت به اصفهان نیز مدّتی به درس حاجی کلباسی حاضر شد، سپس خود حوزه درس و بحث تشکیل داد و جمعی از افاضل از درس او که به سحر بیان معروف بوده استفاده نمودند.

پس از وفات برادر علّامه اش میر سیّد حسن مدرّس ریاست دینی و تدریس و نماز جماعت در مسجد برادر منحصر به او شد.

فرزندان

دو نفر از اولاد ایشان از علما بودند که عبارتند از:

الف. سیّد محمّد جواد حسینی

عالم فاضل کامل. در اصفهان و عتبات عالیات تحصیل نمود و در کربلای معلّی از درس آیه اللّه حاج میرزا علی نقی طباطبایی حائری بهره برد و در دوران تحصیل، یک دوره فقه به طریق تقریرات، و یک دوره اصول به قلم خود به نگارش درآورد.

آنگاه به اصفهان آمد و نزد پدرش به ادامه تحصیل پرداخت. وی در سال 1280ق به مکه معظمه مشرف شد و در مراجعت در نزدیکی نجف اشرف در کجاوه به جوار رحمت حقّ شتافته و در نجف اشرف مدفون شد.

ب. میر محمّد مهدی حسینی

او نیز عالمی فاضل بود. پس از وفات پدر جهت تحصیل به عتبات مشرّف شده و در سال 1298ق به اصفهان بازگشته و چندی به تدریس سطوح فقه همچون "شرح لمعه" و "شرایع" پرداخت. بعد از آن به تهران رفت و پس از چند سال سکونت در آن جا در سنّ 50 سالگی مرحوم شد و در مقبره سرقبرآقا مدفون گردید.

وفات

این عالم بزرگ در روز دوشنبه 21 ذی حجه الحرام سال 1288 وفات یافته در تخت فولاد جنب فاضل هندی مدفون گردید.

سنگ نوشته مزارش چنین بود:

الا ان اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون. قد ارتحل المرحوم المبرور السیّد الجلیل و الحبر النبیل، زبده العلماء و المجتهدین، عمده الفقهاء العاملین، رئیس الاسلام و المسلمین، السیّد الامیر محمّد حسین الحسینی طاب ثراه فی یوم الحادی و العشرین ذیحجه الحرام 1288.

بر آسمان ز زمین رفت ناله و افغان

که پیشوای خلایق برفت از دوران

سؤال شد ز خرد سال رحلتش گفتا:

"سمیّ خامس آل عبا بشد ز جهان"

منبع

گلزار فضیلت: مشاهیر تخت فولاد اصفهان (تکیه فاضل هندی)، رحیم قاسمی، اصفهان، ناشر کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.