تفاوت میان نسخه‌های «ابوالقاسم ذوقی»

نسخهٔ ‏۱ مرداد ۱۴۰۱، ساعت ۱۱:۳۴

میرزا ابوالقاسم متخلّص به "ذوقی" از شعرای اصفهان که در انواع شعر از غزل و قصیده وغیره مهارت داشت.ميرزا ابوالقاسم متخلّص به ذوقى فرزند عباس شاعر و اديب فرزانه از سـخنوران قرن چهاردهم قمرى به شمار مى آمـد . او بـرادر شـاعر معـروف حـاج محمدكاظم متخلّص به غمگين مى باشد.

زندگی نامه

پدرمیرزا ابوالقاسم آقا عباس، برادر میرزا ابراهیم ساغر، و داماد آقا غلامعلی خطّاط اصفهانی در حدود سال 1303ق درگذشته و اولادش عبارت بودند از:

1. میرزا ابوالقاسم ذوقی؛

2. حاج محمّد کاظم غمگین؛

3. محمّد کریم خوشنویس، از شاگردان سیّد علی اکبر گلستانه، متوفای 1338ق، مدفون در تخت فولاد، پدر عبدالمجید اوحدی متخلص به "یکتا" و عبدالحمید اوحدی متخلص به "شهدی".

در مقدمه ديوان غمگين آمده است: «اودر نوشــتن خــط، علـم ســياق و ادبيــات مهارت داشت و سالها در عـراق و شـيراز ساكن بود و بـا ادبـا و فضـلاى آن دوران همنشـين بـود و آوازه شـعر و ادب او بـه جاهاى بسيارى رسيده بود. در انواع سخن به ويژه غزل و قصيده مهارت داشت.»خطای یادکرد: برچسب بازکنندهٔ <ref> بدشکل است یا نام بدی دارد1خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد

پانویس

منبع

برگرفته از کتاب : بزم معرفت، مشاهیر تخت فولاد اصفهان، تکیه محقق خواجویی، رحیم قاسمی، ناشر: کانون پژوهش، چاپ اول، 1388.

@@ سطر ۱: / سطر ۱: @@
-میرزا ابوالقاسم متخلّص به "ذوقی" از شعرای اصفهان که در انواع شعر از غزل و قصیده وغیره مهارت داشت.
+میرزا ابوالقاسم متخلّص به "ذوقی" از شعرای اصفهان که در انواع شعر از غزل و قصیده وغیره مهارت داشت.ميرزا ابوالقاسم متخلّص به ذوقى فرزند عباس شاعر و اديب فرزانه از سـخنوران قرن چهاردهم قمرى به شمار مى آمـد . او بـرادر شـاعر معـروف حـاج محمدكاظم
+متخلّص به غمگين مى باشد.
-{{نیازمند ویرایش}}
+== '''زندگی نامه''' ==
+پدرمیرزا ابوالقاسم آقا عباس، برادر میرزا ابراهیم ساغر، و داماد آقا غلامعلی خطّاط اصفهانی در حدود سال 1303ق درگذشته و اولادش عبارت بودند از:
-پدرش: آقا عباس، برادر میرزا ابراهیم ساغر، و داماد آقا غلامعلی خطّاط اصفهانی در حدود سال 1303ق درگذشته و اولادش عبارت بودند از:
 . میرزا ابوالقاسم ذوقی؛
@@ سطر ۹: / سطر ۹: @@
 . حاج محمّد کاظم غمگین؛
 . محمّد کریم خوشنویس، از شاگردان سیّد علی اکبر گلستانه، متوفای 1338ق، مدفون در تخت فولاد، پدر عبدالمجید اوحدی متخلص به "یکتا" و عبدالحمید اوحدی متخلص به "شهدی".
-<br />
-'''زندگی نامه'''
+در مقدمه ديوان غمگين آمده است: «اودر نوشــتن خــط، علـم ســياق و ادبيــات مهارت داشت و سالها در عـراق و شـيراز ساكن بود و بـا ادبـا و فضـلاى آن دوران همنشـين بـود و آوازه شـعر و ادب او بـه جاهاى بسيارى رسيده بود. در انواع سخن به ويژه غزل و قصيده مهارت داشت.»<ref/>1<ref>
-برادرش حاج محمّد کاظم غمگین در مقدمه دیوانش چنین نگاشته است:
+برادرش همچنین نگاشته است:
 "نام سامی آن جناب، میرزا ابوالقاسم، المتخلّص به "ذوقی" در بدایت سنّ چهار سالگی به دبستان تعلیم و تعلّم تشریف فرما شدند. قلیل زمانی بر امثال و اقران تفوّق گرفته و گوی مسابقت از همگنان به مضمار قوه ادراک و فهم ربود. رفته رفته در مراحق و بلوغ پا به مدارج علوم گذارد و صعود فرمود به معارج علوم؛ درجه کمال به نحوی بالا گرفته که احدی از فضلا و ادبا انکار از فضایل و فواضل آن جناب نداشتند.
@@ سطر ۲۴: / سطر ۲۲: @@
 چندی در عتبات رفیع الدرجات در سده سنیّه عرش اشتباه ائمه اطهار سلام اللّه علیهم کسب فیوضات باطنی و معنوی نموده، بعد از اجازه مرخص شده، به اصفهان عودت نمود.
-به واسطه استماع این که خطّه شیراز ساحتی دارد خوش آب و هوا و مخلوقی خوش مشرب و صفا، عزم آن صفحه دلگشا فرموده، مدتی در آن مرز و بوم در باغات و بساتین آن حدود، با فضلا و ادبا و شعرای فصیح النطق و شیرین کلام، طرح دوستی و مرافقت انداخته، مجلس فضل و دانش را گسترده، داد سخنوری و التهاب دانش را از مکمن غیب به عرصه بروز و ظهور آورده، مورد الطاف و نوازش شاهزاده... شعاع السلطنه حکمران فارس و مضافات گردیده، آنچه حضرت شاهزاده شایسته تعظیم و تکریم است در حقّ آن فاضل یگانه به جای آورده؛ دانشمندان فارس صیت خوش بیانی و طلاقت لسانی آن وحید دوران و فرید آفاق را مغتنم دانسته، علی التوالی در محفل ستوده خصلت آن جناب، اکتساب فضایل و فواضل و قواعد نثر و نظم را تحصیل نموده و هر زمان در بقعه حافظیه افاض اللّه علیه شآبیب الغفران و همچنین در مقبره افصح المتکلمین و برهان الواصلین و شمع چراغ وحدت و توحید شاهچراغ و در مرقد شریف شیخ المشایخ فصیح البیان و علوّ الشأن شیخ سعدی، به مجاهدات نفسانی اشتغال ورزیده.
+به واسطه استماع این که خطّه شیراز ساحتی دارد خوش آب و هوا و مخلوقی خوش مشرب و صفا، عزم آن صفحه دلگشا فرموده، مدتی در آن مرز و بوم در باغات و بساتین آن حدود، با فضلا و ادبا و شعرای فصیح النطق و شیرین کلام، طرح دوستی و مرافقت انداخته، مجلس فضل و دانش را گسترده، داد سخنوری و التهاب دانش را از مکمن غیب به عرصه بروز و ظهور آورده، مورد الطاف و نوازش شاهزاده شعاع السلطنه حکمران فارس و مضافات گردیده، آنچه حضرت شاهزاده شایسته تعظیم و تکریم است در حقّ آن فاضل یگانه به جای آورده؛ دانشمندان فارس صیت خوش بیانی و طلاقت لسانی آن وحید دوران و فرید آفاق را مغتنم دانسته، علی التوالی در محفل ستوده خصلت آن جناب، اکتساب فضایل و فواضل و قواعد نثر و نظم را تحصیل نموده و هر زمان در بقعه حافظیه افاض اللّه علیه شآبیب الغفران و همچنین در مقبره افصح المتکلمین و برهان الواصلین و شمع چراغ وحدت و توحید شاهچراغ و در مرقد شریف شیخ المشایخ فصیح البیان و علوّ الشأن شیخ سعدی، به مجاهدات نفسانی اشتغال ورزیده.
 بعد از زمانی به تقاضای الفت امّی و واسطه مکاتبات و مرابطات، اطاعت اجابت مادر فرموده، عودت به اصفهان فرمود و چشم خود را به زیارت مادر روشن فرمود و در همه زمان تجرد و تنهایی را اختیار فرموده، متحمّل ریاضات فوق الطاقه والعاده گردید. در چهار سال قبل از وفات، در اصفهان وقاه اللّه عن الحدثان، مجالست و مخالطت با اهل علم را دَیدَن )و روش( خود قرار داده، هیچ زمانی مفارقت از اهل فضل و دانش نفرمود.
@@ سطر ۳۰: / سطر ۲۸: @@
 و خلوص تام فوق التمام به حضرت شاه شهید و شهداء دشت کربلا حضرت سیّد الشهداء حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام و سایر شهدا، مخصوصا به حضرت ابی الفضل و حضرت علی اکبر داشت.
-مراثی آن جناب اقوی برهانی است بر صافی بودن فطرت و زکی بودن نسب آن جناب... و عقیده به محبّت اهل البیت سلام اللّه علیهم مراثی آن جناب به پایه ای رسید که واعظها استدعا می نمودند که چند شعر از برای شیرینی مجلس وعظ و روضه انشا فرمایند که دیگران از وعاظ نداشته باشند.
+مراثی آن جناب اقوی برهانی است بر صافی بودن فطرت و زکی بودن نسب آن جناب و عقیده به محبّت اهل البیت (سلام اللّه علیهم )مراثی آن جناب به پایه ای رسید که واعظها استدعا می نمودند که چند شعر از برای شیرینی مجلس وعظ و روضه انشا فرمایند که دیگران از وعاظ نداشته باشند.
 اشعار بی شمار دارند که فعلا در دست دیگران است آنچه ثبت می شود قلیلی از اشعار آن جناب است".
+{{شعر}}
+{{ب|تا ريخته در پاى تو ديدم مويـت |آشفته شدم چو زلـف عنبربويـت}}
+{{ب|اين طرفه كه سودايى و ديوانه منم |در پاى تو زنجير نهد گيسـويت}}<sup>2</sup>
+{{پایان شعر}}
-<br />
+<ref>بزم معرفت، صص 266-255.</ref>
-=='''نمونه اشعار'''==
-در وصف علیا جناب لیلی و مکالمه با حضرت علی اکبر:
-روز عاشور ز بسیاری اندوه و الم
-هشت لیلی سر خود را به سر زانوی غم
-گفت یا رب بود امروز مرا حال درم
-ناگهان ولوله افتاد به سکّان حرم
-اکبر آمد که کند لیلی خود را مجنون
-به وداعیش دل غمزده سازد پرخون
-گفت لیلی که به مژگان صف آرات قسم
-به کمان خانه ابروی دلارات قسم
-مرو از پیش من ای مایه دل شادی من
-بنشین در برم ای دلبر نوشادی من
-ای خراب آمده از چشم تو آبادی من
-به خدا هست گرفتاریت آزادی من
-رحم کن بر من بیچاره و بنشین و مرو
-کن رفو بر دل صد پاره و بنشین و مرو
-به شکنج و شکن سلسله موت قسم
-به بلاجویی آن قامت دلجوت قسم
-گفت مادر غم دل را به زبان گفته مکن
-لؤلؤ از دیده روان وزمژگان سفته مکن
-گیسوان را چو سر زلف من آشفته مکن
-تنگ دل تنگ تر از غنچه نشکفته مکن
-نمک از این سخنانم به دل ریش مپاش
-اشک از دیده خونین به رخ خویش مپاش
-به اسیری و بلایای ره شام قسم
-به جوانی علی اکبر ناکام قسم
-که دمی از در انصاف رخ شاه نگر
-ای به رخ، مهر، تو را ذرّه، سوی ماه نگر
-آن که دارد به سر خود علم آه نگر
-طلب یاری او در گه و بیگاه نگر
-رحم بر بی کسی و غربت بسیارش کن
-اکبرت زود به قربان علمدارش کن
-به لب لعل شکر بار صغیر تو قسم
-به همان تشنگی و خشکی شیر تو قسم
-گفت مادر دگر این سان سخن آغاز مکن
-نازپرورد من این قدر به من ناز مکن
-از سر کوی من غمزده پرواز مکن
-مشک ارزان گره از کاکل خود باز مکن
-چاره شیفتگی دل شیدایم کن
-از سر طرّه خود سلسله در پایم کن
-به سر سرو خرامان دلارات قسم
-به خط سبزتر از عنبر سادات قسم
-ای رخت طعنه زن گلشن نوشاد مرو
-ای قدت ریشه کن طوبی و شمشاد مرو
-تیر و تیغ است سوی دشنه پولاد مرو
-حجله گه نیست خود این دشت و تو داماد، مرو
-ورنه لیلی ز فراقت پس از این خون گرید
-از بن هر مژه یک بادیه مجنون گرید
-به دلارایی و زیبایی بالات قسم
-به خدنگ مژه نرگس شهلات قسم
-گفت ای مادر فرخنده آشفته دلم
-منعم از جنگ مکن وز دل و جان کن به هلم
-نشوم گشته گر امروز، به فردا خجلم
-تو برِ فاطمه من نزد خدا منفعلم
-بند بردار و از این بندگی آزادم کن
-خواهی ار شاد شوی در دو جهان، شادم کن
-به تن پر تب این عابد بیمار قسم
-به غل جامعه، زنجیر گران بار قسم
-دید لیلی چو علی اکبر خود عازم جنگ
-زد به سر مویه کنان گیسویش آورد به چنگ
-ناله می کرد که می سوخت به حالش دل سنگ
-زهره در چرخ بنالید و زچنگش شد چنگ
-گفت ای مونس دل، راحت جانم رفتی
-قره العین من ای روح روانم رفتی
-رفتی و رفت زکف صبر به تسلیم قسم
-به لبت، ترجمه کوثر و تسنیم قسم
-ای که در خلق و وفا شبه پیمبر بودی
-ای که در روز دغا ثانی حیدر بودی
-تو زآب و گل فردوس مخمّر بودی
-هم حضر هم به سفر مونس مادر بودی
-از چه راضی شدی امروز به تنهایی من
-واژگون از چه نمودی دل سودایی من
-می شوم واله و دیوانه، به بوی تو قسم
-می کنم ناله مستانه، به موی تو قسم
-ای پسر رحم کن آخر به مسلمانی من
-خانه آباد مکن سعی به ویرانی من
-شد فزون از سر زلف تو پریشانی من
-با گدائیّ درت آمده سلطانی من
-غم سیاه ظلم داغ مکین است مرا
-در تصرف همه روی زمین است مرا
-به صف مژّه آن ترک زره پوش قسم
-به شب و روز من، آن زلف و بناگوش قسم
-ای فلک چند زنی سنگ تو بر ساغر من
-سوختی زاتش بیداد تو بال و پر من
-ظلم تا چند چه خواهی زدل مضطر من
-کردی از دیده من دور علی اکبر من
-بر سر آتش هجران بنشاندی پدرش
-می ندانم که ازین قوم چه آمد به سرش
-به جفاهای تو و کینه بسیار قسم
-به من و سینه و این آه شرربار قسم
-آسمان داد از این گردش بیدادگرت
-تا ابد کاش بود همچو شفق خون جگرت
-تیره بادا پس از این چهره مهر و قمرت
-دامن کج روشی را زده ای بر کمرت
-تا رخ اکبرم از خون همه گلگون سازی
-دل لیلی تو از این واقعه مجنون سازی
-پرده از رخ فکنم بر مه و جوزات قسم
-تیره سازم مه و جوزات به بیضات قسم
-ناگهان ناله کوس از صف لشکر برخاست
-همچو صبر از بر لیلی علی اکبر برخاست
-پای از این واقعه نشناخته از سر برخاست
-خشک لب با دل محزون مژه تر برخاست
-گفت مادر شرر افتاد به جان من و تو
-فلک انداخت جدایی به میان من و تو
-کن حلالم به هلال خم ابروت قسم
-به پراکندگی سنبل گیسوت قسم
-رفتم از کوی توای مادر فرخنده سیر
-با لب خشک و دل سوخته و دیده تر
-سفری پیش گرفتم که نبینیم دگر
-دارم امید که گر باز نگشتم ز سفر
-دیده ای لیلی من غیرت جیحون نکنی
-خویشتن را ز غمم واله و مجنون نکنی
-به فراق من و تنهایی شبهات قسم
-به دل سوخته از آتش تبهات قسم
-که چو من کشته شوم موی پریشان نکنی
-صبر سازی، مژه را غیرت عمّان نکنی
-دامن از اشک پر از لؤلؤ و مرجان نکنی
-به ربابم به خدا شیون و افغان نکنی
-که بود پیر و جوان کشته دلش می سوزد
-پشت از هجر کمان گشته دلش می سوزد
-به خط و خال من و زلف گره گیر قسم
-به جوانیت که شد در غم من پیر قسم
-ای مه برج ولایت، گهر درج بتول
-شاهزاده علی،ای شبل علی، شبه رسول
-ای که از خاک درت چشم ملایک مکحول
-گر ز "ذوقی" کنی این خدمت ناچیز قبول
-از شرف حکم روان بر مه و خورشید کند
-فخر بر مشتری و ناز به ناهید کند
-به لب لعل روان بخش گهرزات قسم
-به دل روشن و فرّ ید بیضات قسم
-ای شهنشاه خطا بخش رعیت پرور
-ای خداوند خطا پوش عدالت گستر
-ای که از بعد پدر بر همه هستی اکبر
-بنده "ذوقی" است ثناگوت، مرانش از در
-دلش از دهر خراب آمده، آبادش کن
-بنده توست، ز هر بندگی آزادش کن
-به کف بحر نوال ید بیضات قسم
-به توانایی بازوی توانات قسم
-<nowiki>***</nowiki>
-بر لب شط چو زنی می، تو مرا یاد بیار
-ساقیا ساغر می تا خط بغداد بیار
-چند پرهیز کنم زان می پرهیز شکن
-تا کند ریشه پرهیز ز بنیاد بیار
-بهر داغ دل محزون من ای باد صبا
-نکهتی شادروان زان بت نوشاد بیار
-چه کنی مشک فشان از سر زلفش گذری
-سینه زخم و دل ریش مرا یاد بیار
-در چمن ای گل من جلوه طاوسی کن
-بلبلان را همه در ناله و فریاد بیار
-تا شود تلخی جان کندنش از کام برون
-نام شیرین به سر کشته فرهاد بیار
-کوه را نرم کند آتش هجران "ذوقی"
-تو دلی سخت تر از آهن و پولاد بیار
-<br />
-=='''قطعه تاریخیه'''==
-در فوت مرحوم مغفور جناب آقا میرزا نصیر ملاباشی (م: 1328ق):
-آوخ که اجل بربود کالای نصیرالدین
-ترک فلک از کین کرد یغمای نصیرالدین
-چون ساغرش از می پر شد زین خم رنگارنگ
-زد دست اجل بر سنگ مینای نصیرالدین
-فهرست اصول و فقه دیباچه حکمت بود
-زهد و ورع و تقوا یاسای نصیرالدین
-گر کان گهر آمد قعر دل هر دریا
-بد معدن فضل و علم دریای نصیرالدین
-شیرازه دین بگسیخت اسلام برفت از دست
-رفتی ز میان بیرون تا پای نصیرالدین
-چون عرصه گیتی شد بر مرد خرد زندان
-بدرود جهان فرمود آقای نصیرالدین
-افسوس از آن دانش وان نطق و بیان او
-شد منزل خاموشی ماوای نصیرالدین
-تا هست جهان باقی باشند همه "ذوقی"
-باقی به بقای حق ابنای نصیرالدین
-تا نیک شود حالش کن بذل تو اموالش
-خواهی که جنان گردد ماوای نصیرالدین
-از بیت برون مال پس گوی به تاریخش:
-"فردوس برین جاوید شد جای نصیرالدین"
-<br />
-=='''وفات'''==
-ذوقی در سال 1336ق به ناخوشی استسقا مبتلا گردید و در روز 12 محرم الحرام 1336 طایر روحش به آشیان قدس طیران نمود و در تخت فولاد در مقبره آباء و اجداد خود در بستر زمین غنود.
-متن سنگ نوشته مزارش چنین است:
-"وفات مرحوم مغفور افصح الفصحاء واملح الشعراء میرزا ابوالقاسم المتخلّص بذوقی طاب اللّه ثراه فی 12 شهر محرّم الحرام 1336".
-آفتاب فلک فضل و هنر
-میر ابوالقاسم قدسی بنیان
-"ذوقی" آن کو که بُدش لیل و نهار
-مدحت آل نبی ورد زبان
-اوستادان ادب را استاد
-نکته سنجان سخن را برهان
-آن که صیت هنر و دانش او
-آفتاب آسا بگرفت جهان
-در شب دفن حسین مظلوم
-ارجعی گفتش حیّ سبحان
-چون به گوش جان این نکته شنید
-با زبان دل لبیک زنان
-مرغ روحش به دو صد وجد و طرب
-کرد بر کنگره عرش مکان
-گفت "غمگین" ز پی تاریخش:
-"ذوقی ما بجنان شد پویان"<ref>بزم معرفت، صص 266-255.</ref>
 <br />
 =='''پانویس'''==
+{{پانویس}}
 [[رده:بزم معرفت]]

تفاوت میان نسخه‌های «ابوالقاسم ذوقی»

نسخهٔ ‏۱ مرداد ۱۴۰۱، ساعت ۱۱:۳۴

زندگی نامه

پانویس

منبع

منوی ناوبری

جستجو